Çuvaş tili: Versiyalar arasındaki farq
Content deleted Content added
Deñiştirme tasviri yoq |
Deñiştirme tasviri yoq |
||
1 satır: | 1 satır: | ||
'''Çuvaş tili''' (öz adı Чăваш чĕлхи) - |
'''Çuvaş tili''' (öz adı Чăваш чĕлхи) - uzaq bir türkiy tildir. Añlaşlıq kelişik çoq alçaq olğanı içün uzun devir Türkiy til olğanı qabul etilmegendir. |
||
[[Rusiye]]de [[Çuvaşistan]] Cumhuriyetinde ekinci resmiy tildir. Diger Türkiy tillerinden ayrı qalıp, izolâtsiyanda digerlerinden uzaqlaşqan |
[[Rusiye]]de [[Çuvaşistan]] Cumhuriyetinde ekinci resmiy tildir. Diger Türkiy tillerinden ayrı qalıp, izolâtsiyanda digerlerinden uzaqlaşqan Çuvaş tili laf etken [[Çuvaşlar]] [[hristian]]dır. Çuvaş tilini eski Bulğar Türkleriniñ [[musulman]] olmağan köylülerniñ keliştirgeni ve bugünge qadar ketirgeni tüşünile. |
||
== Fonetik hususiyetler == |
== Fonetik hususiyetler == |
||
9 satır: | 9 satır: | ||
*Z>R deñişme: Meselâ ''epir'' (biz), ''sakăr'' (sekiz), ''esir'' (siz), ''păru'' (buzağı). |
*Z>R deñişme: Meselâ ''epir'' (biz), ''sakăr'' (sekiz), ''esir'' (siz), ''păru'' (buzağı). |
||
*D>R deñişme: |
*D>R deñişme: |
||
** "ayaq" söznüniñ eski Türkçe "hadaq" şeklindedir. Çuvaş tilinde bu söz A-nıñ U-ğa, D-niñ Y-ge ve K arfiniñ Ğ-ğa |
** "ayaq" söznüniñ eski Türkçe "hadaq" şeklindedir. Çuvaş tilinde bu söz A-nıñ U-ğa, D-niñ Y-ge ve K arfiniñ Ğ-ğa deñişmesinen şöyle bir kelişme izlegendir: hadaq>adaq>uraq>urağ>ura. Çuvaş tilinde "ura" ayaq añlamındadır. |
||
** "qoymaq" sözüniñ eski Türkçe (kod-) şeklindedir. Bugünki Çuvaş tilinde O-nıñ U-ğa, K-niñ de qattı h-ge deñişmesinen (hur-) şeklindedir. |
** "qoymaq" sözüniñ eski Türkçe (kod-) şeklindedir. Bugünki Çuvaş tilinde O-nıñ U-ğa, K-niñ de qattı h-ge deñişmesinen (hur-) şeklindedir. |
||
*T>Ç deñişme: |
*T>Ç deñişme: Bazı sözlerde olmaylar. Bu deñişme şu misal bere: "taş" sözüniñ Çuvaşça çul şeklindedir. Bazı fiillerde bu tür deñişmelerge rastkelmey; tolmaq fiiliniñ Çuvaşça (tul-) şeklindedir. |
||
*Q>Y deñişme: q>ğ>y şeklinde |
*Q>Y deñişme: q>ğ>y şeklinde kelişkentir. Bazı sözlerde bar: “qan” sözünıñ Çuvaşçası “yun” şeklindedir. |
||
Çuvaşlar bayağı deñişik bir Kiril elifbesinde oqup yazalar. |
Çuvaşlar bayağı deñişik bir Kiril elifbesinde oqup yazalar. |
Saifeniñ 15:42, 2008 s. fevralniñ 20 tarihındaki alı
Çuvaş tili (öz adı Чăваш чĕлхи) - uzaq bir türkiy tildir. Añlaşlıq kelişik çoq alçaq olğanı içün uzun devir Türkiy til olğanı qabul etilmegendir.
Rusiyede Çuvaşistan Cumhuriyetinde ekinci resmiy tildir. Diger Türkiy tillerinden ayrı qalıp, izolâtsiyanda digerlerinden uzaqlaşqan Çuvaş tili laf etken Çuvaşlar hristiandır. Çuvaş tilini eski Bulğar Türkleriniñ musulman olmağan köylülerniñ keliştirgeni ve bugünge qadar ketirgeni tüşünile.
Fonetik hususiyetler
Künümizde diger Türkiy tillerge eñ uzaq olğan Çuvaş tiliniñ müim ses deñişimleri bar:
- Ş>L deñişme: Meselâ çul (taş) (bu yerde ayrıca t>ç ve a>u deñişimleri de bar), kĕmĕl (kümüş).
- A>U deñişme: Meselâ ut (at)
- Z>R deñişme: Meselâ epir (biz), sakăr (sekiz), esir (siz), păru (buzağı).
- D>R deñişme:
- "ayaq" söznüniñ eski Türkçe "hadaq" şeklindedir. Çuvaş tilinde bu söz A-nıñ U-ğa, D-niñ Y-ge ve K arfiniñ Ğ-ğa deñişmesinen şöyle bir kelişme izlegendir: hadaq>adaq>uraq>urağ>ura. Çuvaş tilinde "ura" ayaq añlamındadır.
- "qoymaq" sözüniñ eski Türkçe (kod-) şeklindedir. Bugünki Çuvaş tilinde O-nıñ U-ğa, K-niñ de qattı h-ge deñişmesinen (hur-) şeklindedir.
- T>Ç deñişme: Bazı sözlerde olmaylar. Bu deñişme şu misal bere: "taş" sözüniñ Çuvaşça çul şeklindedir. Bazı fiillerde bu tür deñişmelerge rastkelmey; tolmaq fiiliniñ Çuvaşça (tul-) şeklindedir.
- Q>Y deñişme: q>ğ>y şeklinde kelişkentir. Bazı sözlerde bar: “qan” sözünıñ Çuvaşçası “yun” şeklindedir.
Çuvaşlar bayağı deñişik bir Kiril elifbesinde oqup yazalar.