Çuvaşistan

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Jump to navigation Jump to search
Rusiye Federatsiyası subyekti

Çuvaş Cumhuriyeti - Çuvaşistan
Чувашская Республика - Чувашия
Чӑваш Республики - Чӑваш Ен

Flag of Chuvashia.svg Coat of Arms of Chuvashia.svg
Bayraq[d] Tuğra[d]

Rusiye haritasında Çuvaş Cumhuriyeti - Çuvaşistan

Paytaht

Çeboksarı

Meydanlıq

75-inci

- Episi
- Suv üzeriniñ %

18.343 km²
2,65

Eali

41-inci

- Episi
- Eali sıqlığı

↘1.230.479[5] (2018)

67,08 kişi/km²

Umumiy regional mahsulat

57-nci

- Şimdiki fiyatlarnen, episi

261,6[7] mlrd rub. (2016)

- Kişi başına

211,6[9]biñ rub.

Federal bölge

Edil boyu

İqtisadiy rayon

Edil-Vâtka

Devlet tili

rus tili, çuvaş tili

Cumhuriyet başı

Mihail İgnatyev

Nazireler Kabineti reisi

İvan Motorin

Devlet Şurası reisi

Valeriy Filimonov
Gimn Çuvaş Cumhuriyetiniñ gimni[d]

RF subyekti kodu

21
ISO 3166-2 kodu RU-CU

OKATO kodu

97

Saat quşağı

MSK[d]

Resmiy sayt

cap.ru

Koordinatlar: 55°27′33.99″ ş. e. 47°05′45.99″ ş. b. / 55.459444° ş. e. 47.096111° ş. b. (G) (O)

Chuvashia03.png

Çuvaşistan, resmiy adı Çuvaş Cumhuriyeti (Çuvaşça: Чӑваш Ен, Чӑваш Республики; rusça Чувашия, Чувашская Республика) - Rusiyeniñ bir muhtar cumhuriyetidir. Cumhuriyetke adını bergen Çuvaşlar, Türkiy halqlarından birevidir. Çuvaşistan, Rusiyeniñ orta kesiminde yer ala ve 1920 senesi iyün ayında muhtar cumhuriyet qurulğandır. Meydanlığı 18 300 km². Ealisi tahminen 1 350 000 adamdır. Paytahtı Çeboksarıdır.

Çuvaşlarnıñ, X-XVI asırlarda eski Türk boylarınıñ (Edil Bulğarınıñ) qarışmasından meydanğa kelgenleri yazılğandır. Ayrıca Çuvaşlarnıñ Suvar ya da Suvaz adlı Türk adından kelgeni de ögge sürüle. Çuvaşlarnıñ 15% Başqurtistan ve Tataristanda otura.

Çuvaşlarnıñ oturğan regionı XVI asırda Ruslarnıñ eline keçken, regionda 1920-de muhtar memuriy birligi olğan, 1925 senesi aprelinde de muhtar cumhuriyet alına kelgendir. ŞSCBniñ dağılmasından soñ da (1991) Çuvaşistan Cumhuriyeti adını alğandır.

Çuvaşlar Orta Edil regionında, qapalı bir cemiyet olaraq yaşaylar. Cumhuriyetniñ meydanlığı 18 300 km². Memleketniñ üçte biri ormanlarnen qaplıdır. Ealisi 1 500 000 adamdır. Ancaq Çuvaş nufusı 2 000 000-ğa yete. Nufusnıñ 60% şeerlerde otura.

Saat quşağı[deñiştir | kodunı deñiştir]

Map of Russia - Moscow time zone.svg

Çuvaşistan Moskva Saat quşağındadır (UTC+3).

İqtisadiyat[deñiştir | kodunı deñiştir]

Çuvaşistan iqtisadiyatı sanayı ve ziraatqa dayana. Sanayı qolunda maşna, toquma, elektrik, alkogol, kâğıt, kereste, himiyadır. Çuvaşiyada tahminen 300 sanayı qurulışı bardır.

Ziraat[deñiştir | kodunı deñiştir]

Başlıca mahsulatı zahire, kenevir, qartop, sebze, keten, şeker çükündir ve tütündir. Regionda ayvancılıqnıñ domuz asravcılığı de müim yer tuta. Ziraat kolhoz ve sovhozlarda yasala. Et, süt, yımırta işlep çıqaruvı yüksektir.

Din[deñiştir | kodunı deñiştir]

Çuvaşlarnıñ esas dini Hristian Ortodokslığıdır.

Maarif[deñiştir | kodunı deñiştir]

İlk olaraq 1872-de Çuvaş tili yasalğandır. Çuvaşlarda maarif seviyesi diger cumhuriyetlerde olğanı dayın yüksektir. Şimdi ülkede:

  • 24 başlanğıç mektepte 22 000 talebe,
  • 702 orta mektepte 280 000 talebe,
  • 3 universitette 19 000 talebe

bar olıp, maarif Çuvaş tili yasala. Halqnıñ 77% Çuvaş tilini qullana.

Ayrıca, Çuvaşistanda 801 kitaphane, 1200 klub bar olıp, yılda 3 million kitap basıla ve 30 gazeta neşir etiledir.

Naqliyat[deñiştir | kodunı deñiştir]

Memleketniñ naqliyat ağı qara ve deñiz yolunen yasala. Demiryolları ve qara yolları Moskva, Aşağı Novgorod, Qazan, Ulyanovsk ve paytaht Şupaşkar ile bağlıdır.

Menbalar[deñiştir | kodunı deñiştir]

Commons-logo.svg
Wikimedia Commons saytında
Çuvaşistan ile bağlı resimler bar.


Rusiye Federatsiyasınıñ subyektleri
Cumhuriyetler Adıgeya · Altay · Başqırtistan · Burâtiya · Çeçenistan · Çuvaşiya · Dağıstan · Hakasiya · İnguşetiya · Kareliya · Komi · Mariy El · Mordoviya · Qabarda-Balqariya · Qalmuqistan · Qaraçay-Çerkesiya · Qırım1 · Şimaliy Osetiya-Alaniya · Tataristan · Tıva · Udmurtiya · Yaqutiya (Saha)
Ülkeler Altay · Habarovsk · Kamçatka · Krasnodar · Krasnoyarsk · Perm · Primorye · Stavropol · Zabaykalye
Vilâyetler Amur · Arhangelsk · Astrahan · Aşağı Novgorod · Belgorod · Brânsk · Çelâbinsk · İvanovo · İrkutsk · Kaliningrad · Kaluga · Kemerovo · Kirov · Kostroma · Kurgan · Kursk · Leningrad · Lipetsk · Magadan · Moskva · Murmansk · Novgorod · Novosibirsk · Omsk · Orenburg · Oröl · Penza · Pskov · Rostov · Râzan · Samara · Saratov · Sahalin · Sverdlovsk · Smolensk · Tambov · Tver · Tomsk · Tula · Tümen · Ulyanovsk · Vladimir · Volgograd · Vologda · Voronej · Yaroslavl
Federal emiyetli şeerler Moskva · Sankt Peterburg · Aqyar1
Muhtar vilâyet Yeudiy
Muhtar bölgeler Nenets2 · Hantı-Mansi — Yugra3 · Çukotka · Yamal-Nenets3
1Dünya devletleriniñ çoqusı tarafından Ukraina parçası olaraq tanıla. 2Arhangelsk vilâyetiniñ terkibinde   3Tümen vilâyetiniñ terkibinde
  1. ↑ Карачаево-Черкесия > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  2. ↑ Карачаево-Черкесия > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  3. ↑ Курганская область > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  4. ↑ Курганская область > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  5. ↑ Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2018 года и в среднем за 2017 год. 2018 yanvarniñ 28 teşkerilgen.
  6. ↑ Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2016гг.(rus.) (xls). Росстат.
  7. ↑ Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2016гг.(rus.) (xls). Росстат.
  8. ↑ Валовый региональный продукт на душу населения по субъектам Российской Федерации в 1998-2016гг. MS Excel документ
  9. ↑ Валовый региональный продукт на душу населения по субъектам Российской Федерации в 1998-2016гг. MS Excel документ
Menba – "https://crh.wikipedia.org/w/index.php?title=Çuvaşistan&oldid=135611"