Noğay tili

Noğay tili
Memleketler:	Rusiye, Türkiye, Romaniya
Regionlar:	Dağıstan
Laf etken sayısı:	sabıq ŞSCBde 87-100 binge yaqın
Sınıflaştırma
Kategoriya:	Avrasiya tilleri
Altay tilleri Türkiy tiller Qıpçaq tilleri Noğay tili
Elifbe:	kiril elifbesi
Til kodları
ISO 639-1:	yoq
ISO 639-2:	nog
ISO 639-3:	nog

Noğayca laf etilgen yeri 7 raqamınen belgilengen

Noğay tili — noğaylarnıñ tilidir, Altay til ailesindeki türkiy tillerge mensüp. Yazı tili kiril urufatı esasındadır. Dağıstannıñ devlet tili. Rusiyede 87,1 biñ adam noğay tilinde laf ete.

Yazı

1928 evel arap yazısı qullanıldı, soñra — latin yazısı, 1938 s. berli kiril yazısı qullanıla. Zemaneviy elifbe 1950 s. tasdıqlanğan.

Şiveler

Noğay tiliniñ üç şivesi bardır:

1. noğay şivesi (Stavropol ülkesi);
2. qaranoğay şivesi (Dağıstan);
3. aqnoğay şivesi (Qaraçay-Çerkesiya)

Elifbe

Arap

Arap arifleriniñ episinen beraber özgün noğay sesleri içün bir qaç ilâve işaret bar edi:
ڮ, ۇ, ۋ, پ, ںُ, چ, ژ , گ
.

Kiril

А а

Аь аь

Б б

В в

Г г

Д д

Е е

Ё ё

Ж ж

З з

И и

Й й

К к

Л л

М м

Н н

Нъ нъ

О о

Оь оь

П п

Р р

С с

Т т

У у

Уь уь

Ф ф

Х х

Ц ц

Ч ч

Ш ш

Щ щ

Ъ ъ

Ы ы

Ь ь

Э э

Ю ю

Я я

Latin

1928 senesi bütünittifaq latinizatsiya leyhası çerçivesinde latin esasındaki noğay elifbesi yaratılğan. Onıñ müellifi oca Abdulhamid Şerşenbiy oğlu Canibekov edi. Bu elifbede şöyle arifler bar edi: a, в, ç, d, e, ә, f, g, ƣ, i, k, l, m, n, ꞑ, o, ө, p, q, r, s, ş, t, u, y, j, ь, z, v. 1929 bu elifbege esaslanğan "Noğay elifbesi" kitabı çıqtı.

1936 s. taba noğay elifbesi şöyle edi :

A a	B в	C c	D d	E e	F f	G g	Ƣ ƣ	I i	J j	K k
L l	M m	N n	Ꞑ ꞑ	O o	Ө ө	P p	Q q	R r	S s	Ş ş
Ꞩ ꞩ	T t	U u	V v	X x	Y y	Z z	Ƶ ƶ	Ь ь

Elibelerniñ kelişik cedveli

Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.
А а	A a	Ё ё	(Jo jo)	Л л	L l	С с	S s	Ш ш	Ş ş
Аь Аь	Ə ə	Ж ж	Ƶ ƶ	М м	M m	Т т	T t	Щ щ	-
Б б	B в	(Дж дж)	Ç ç	Н н	N n	У у	U u	Ъ ъ	'
В в	V v	З з	Z z	Нъ нъ	Ꞑ ꞑ	Уь уь	Y y	Ы ы	Ь ь
Г г	G g	И и	I i, I̡ ı̡	О о	O o	Ф ф	F f	Ь ь	-
Гъ гъ	Ƣ ƣ	Й й	J j	Оь оь	Ө ө	Х х	X x, H h	Э э	E e
Д д	D d	К к	K k	П п	P p	Ц ц	Ꞩ ꞩ	Ю ю	(Ju ju)
Е е	E e, (Je je)	Къ къ	Q q	Р р	R r	Ч ч	C c	Я я	(Ja ja)

Noğay KHV

• «Şöl tavısı (gazeta)»
• «Noğay davısı (gazeta)»