Çuvaş tili
Körüniş
Çuvaş tili Чӑваш чӗлхи | |
---|---|
Memleketler: | Rusiye |
Regionlar: | Çuvaşistan |
Resmiy status: | Çuvaşistan |
Laf etken sayısı: | 1,3 million |
Sınıflaştırma | |
Kategoriya: | Avrasiya tilleri |
Altay tilleri | |
Elifbe: | kirill elifbesi |
Til kodları | |
ISO 639-1: | ch |
ISO 639-2: | chv |
ISO 639-3: | chv |
Vikipediyanıñ Çuvaşça bölügi bar |
Çuvaş tili (öz adı Чӑваш чӗлхи) - uzaq bir türkiy tildir. Añlaşlıq kelişik çoq alçaq olğanı içün uzun devir Türkiy til olğanı qabul etilmegendir.
Rusiyede Çuvaşistan Cumhuriyetinde ekinci resmiy tildir. Diger Türkiy tillerinden ayrı qalıp, izolâtsiyanda digerlerinden uzaqlaşqan Çuvaş tili laf etken Çuvaşlar hristiandır. Çuvaş tilini eski Bulğar Türkleriniñ musulman olmağan köylülerniñ keliştirgeni ve bugünge qadar ketirgeni tüşünile.
Fonetik hususiyetler
[deñiştir | kodunı deñiştir]Künümizde diger Türkiy tillerge eñ uzaq olğan Çuvaş tiliniñ müim ses deñişimleri bar:
- Ş > L deñişme: meselâ çul (taş) (bu yerde ayrıca t>ç ve a>u deñişimleri de bar), kĕmĕl (kümüş).
- A > U deñişme: meselâ ut (at)
- Z > R deñişme: meselâ epir (biz), sakăr (sekiz), esir (siz), păru (buzağı).
- D > R deñişme: meselâ eski Türkçe hadaq>adaq>uraq>urağ> ura (ayaq); eski Türkçe hud->hur- (qoymaq).
- T > Ç deñişme (bazı sözlerde olmaylar): meselâ çul (taş). Bazı fiillerde bu tür deñişmelerge rastkelmey; tolmaq fiiliniñ Çuvaşça (tul-) şeklindedir.
- Q > Y deñişme: meselâ yun (qan).
Çuvaşlar bayağı deñişik bir Kiril elifbesinde oqup yazalar.