Qarasuvbazar
şeer
Qarasuvbazar
rus. Белогорск, Карасубазар ukr. Білогірськ, Карасубазар
|
Qarasuvbazar (ukraince Білогірськ, Карасубазар, rusça Белогорск, Карасубаза́р) — merkeziy Qırımda, Aqmescitten şarqqa taba 42 km uzaqlığında, Büyük Qarasuv özeni yalısında bir şeer. Qarasuvbazar rayonınıñ merkezidir. Qarasuvbazardan Aqmescitni şarqiy Qırımnen (Sudaq, Kefe, Kerç) bağlağan yol keçe.
Tarih
[deñiştir | kodunı deñiştir]Şeer aqqında ilk zikir XIII asırğa dair. Keç Orta asırlar devrinde Qarasuvbazar Kezlev ve Kefege yetici kervan yollarında iri tranzit noqta edi. Qırım Hanlığı zamanında şeer asıl Şirin tayfası saip olğan yerleriniñ merkezi oldı. Zaporoj qazaqları şeerni bir qaç kere (1624, 1628, 1630, 1675) berbat ettiler. 1736 senesi Minih yolbaşçılığı altında olğan Rusiye askeriy quvetleri Qırımnıñ o zamandaki paytahtı Bağçasaraynı yandırğandan soñ Qarasuvbazar II Fetih Geray hannıñ rezidentsiyası olğan edi, amma bir yıl keçken soñ şeerni Duglas generalnıñ ordusı yandırdı. Tap 1944 senesi mayıs 18 künündeki qırımtatarlar sürgünligine qadar Qarasuvbazar qırımtatar ealisi çoqusı olğan üç şeerniñ biri (Bağçasaray ve Aluştanen beraber) olğan edi.
XX asırnıñ birinci yarımınace Qarasuvbazar qırımçaqlarnıñ baş merkezi edi, faqat alman-faşist işğali vaqtında natsistler ep qırımçaq ealisini yoq ettiler.
İqtisadiyat
[deñiştir | kodunı deñiştir]Episinden iri istisal — Qarasuvbazar şarap işlep çıqarğan zavodı. Bundan ğayrı “Qarasuvbazar istismar etken materiallar zavodı”, “Qarasuvbazar karyer idaresi” ve başqa daa da ufaqça istisallar amelde.
İçtimaiy saa
[deñiştir | kodunı deñiştir]Şeerde 4 umumtasil mektep, 2 şifa müessisesi, medeniyet evi, poliklinika, kinoteatr, 2 kitaphane, muzıka ve balalar sport mektepleri, 2 stadion, ülkeşınaslıq müzeyi, musafirhane, eki bank bölükleri, bir qaç kilse, 3 cami bar.
Mahsus itibarğa lâyıq yerler
[deñiştir | kodunı deñiştir]Mimarcılıq abidesi — XV asırda qurulğan Taş Han kervansarayınıñ viranesi. Şeerniñ etrafındaki Aqqaya köyü yanında acayip bir tabiat abidesi - Aqqaya bar.
Halq sayısınıñ dinamikası
[deñiştir | kodunı deñiştir]- 1926 — 7 634 kişi (2 580 qırımtatar, 2 397 rus, 1000 qırımçaq, 426 yunan, 400 ermeni, 200 ukrain, 190 yeudi)
- 1939 — 10 829 kişi
- 1989 — 18 045 kişi
- 2001 — 18 420 kişi (37 % rus, 28 % qırımtatar, 24 % ukrain)
Atıflar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- ↑ Bu meskün yer Rusiye ve Ukraina arasında çatışuvğa sebep olğan Qırım yarımadasında buluna. Qırımnı de-fakto idare etken Rusiyeniñ qanunlarına köre yarımadada bulunğan Qırım Cumhuriyeti ve Aqyar federal emiyetli şeeri - Rusiye terkibindeki eki federatsiya subyektidir. Ukraina qanunlarına köre yarımadada Ukraina terkibindeki Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar mahsus statuslı şeeri buluna.
- ↑ Ukraina qanunlarına köre.
- ↑ Rusiye qanunlarına köre.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам (rus.)
Qarasuvbazar rayonındaki meskün yerler | |
---|---|
Şeerler | Qarasuvbazar |
Şşq | Zuya |
Köyler | Alevke • Aq Qaya • Arğın • Arğınçıq • Aşağı Fındıqlı • Aylanma • Azamat • Bağça Eli • Baqsan • Balanovo • Barabanovo • Başı • Beş Aran Otar • Bez Baylan • Biy Eli • Boçala • Bürçek • Cavluş Qarabay • Cemrik • Ceppar • Çoqraq • Çuqurça • Efendiköy • Eski Burulça • Han Toquz • İşün • Keñ Toğay • Kökey • Köktaş • Köneçi • Köpürliköy • Krımskaya Roza • Kriniçnoye • Küçük Burunduq • Melek • Mırzaköy • Muşaş • Novoaleksandrovka • Novogrigoryevka • Ortalan • Otarköy • Petrovo • Prolom • Qaburçaq • Qadı Eli • Qaynavut • Qalpaq • Qamışlıq • Qañğıl • Qaraçöl • Qarasuv Başı • Qatırşa Saray • Qışlav • Qoñrat • Qurtluq • Şaban Oba • Sartana • Şavqal • Sollar • Sultan Saray • Tana Geldi • Tekiye • Terekli Şeyh Eli • Töben Saray • Töbenköy • Toğay • Toplu • Turgenevo • Üç Köz • Urus Qoca • Vasilyevka • Vişnövoye • Yabloçnoye • Yañı Burulça • Yelenovka • Yeñi Sala • Yuqarı Fındıqlı • Yuqarı Toplu |
Qırımdaki şeer ve şeer şeklinde qasabalar | |
---|---|
Şeerler | Alupka • Aluşta • Aqmescit • Aqyar • Bağçasaray • Balıqlava • Canköy • Ermeni Bazar • Eski Qırım • İnkerman • Kefe • Keriç • Kezlev • Krasnoperekopsk • Qarasuvbazar • Saq • Şçolkino • Sudaq • Yalta |
Şşq | Aeroflotskiy • Agrarnoye • Albat • Aqmeçit • Aqşeyh • Aşağı Kikineiz • Aşağı Otuz • Bagerovo • Bazarçıq • Büyük Onlar • Cemiyet • Curçı • Dolossı • Foros • Frayleben • Gaspra • Gresovskiy • Gurzuf • Hafuz • İçki • İslâm Terek • Kastropol • Katsiveli • Kaygador • Komsomolskoye • Koreiz • Köktöbel • Kurpatı • Limena • Livadiya • Mağaraç • Massandra • Melas • Mirnıy • Molodöjnoye • Montanay • Nauçnıy • Nikita • Nikolayevka • Novıy Svet • Novofödorovka • Novoozörnoye • Oreanda • Otuz • Partenit • Qaçı • Qalay • Qızıltaş • Qurman • Sarabuz • Seyitler • Simeiz • Vinogradnoye • Yalı Moynaq • Yañı Küçükköy • Yedi Quyu • Zuya |