Kerim Camanaqlı
| Kerim Camanaqlı | |
|---|---|
| Doğğan künü | 1905 yanvar 21 |
| Doğğan yeri | |
| Ölgen künü | 1965 avgust 2 (60 yaşında) |
| Ölgen yeri | |
| Memleketi | |
| Zenaatı | yazıcı, researcher, folklorist |
Kerim Camanaqlı (aqiqiy adı Kerim Reşid oğlu Reşidov; 1905-1965) - belli qırımtatar şairi, edebiyat ve folklor alimi.
Kerim Reşidov 1905 senesi bugünki Aqşeyh rayonındaki Camanaq köyünde doğdı. Qardaşı Mennan Camanaqlı da Qırımnıñ belli şairlerinden edi. Köydeki mektepni bitirgen soñ Aqmescitke ketip muallim olmaq içün evelâ Pedagogika mektebi soñra Pedagogika institutında oqudı. Til ve edebiyatnen alaqâlı edi.
İlk şiirlerini talebelik yapa ekende yazmağa başladı. Şiirleri Yañı Dünya, Yaş Quvet gazetaları ve İleri mecmuasında neşir etildi. 1927 senesinde “Azatlıq şarqıları” adlı şiir kitabı neşir etildi. Yazıcılar birligine kirgen soñ rus ve qazantatar yazıcılarnen munasebetlerini quvetlendirdi. Qazan tatar qızı Reşide hanımnen evlendi. 1937 senesi Üsein Şamil Toqtarğazı aqqındaki dissertatsiyasınen doktor diplomını aldı. Kerim Camanaqlı, qırımtatarlar arasında özüniñ edebiyatı aqqında doktorlıq dissertatsiyasını yazğan ilk alimlerden birevidir. Onıñ qılavuzlığında qırımtatar folklorı sistematik olaraq tetqiq etilmege başlandı. Köylerge ilmiy eyyetler yiberilip, elyazma edebiy eserlernen, yır, çıñ, mane, masal kibi sözlü eserler toplandı. Kerim Camaqlınıñ Çıñ ve maneler (1940 s., Aqmescit), Qırımtatar masalları (1941 s., Aqmescit; 2008 s. yañıdan çıqarıldı) kitapları neşir etildi.
Halq ikâye ve destanlarından Aşıq Ğarip, Qoplandı Batır, Qozu Kürpeçniñ qırımlılar arasındaki deñişik variantlarını taptı. 1935-1941 seneleri arasında Qırım til ve edebiyet tetqiat institutı müdiri olıp vazife yaptı. 1941 senesinde cenkke qoşuldı, 1942 senesi Qırım işğal etilgen soñ ailesinen beraber Qazanğa köçti. 1944 senesi Qırım özüniñ öz halqına yasaqlanğanı içün bir daa Qırımğa qaytamadı.
1944 senesinde cenk bitkenge qadar Samarqand pedagogika institutında çalıştı. 1945 senesi Qazanğa ailesiniñ qatına keldi, lâkin Qazanğa yerleşmesine musaade etilmedi. Sürgünlik yeri olaraq Tataristandaki Alabuğa şeeri tayin etildi, yigirmi sene muallimlik yaptı. 1965 senesi vefatına qadar anda ömür sürdi.
Qırımğa qaytamasa da, Alabuğada ekende Özbekistandaki tuvğanları ve arqadaşlarınen körüşme imkânı taptı. Taşkentteki Yusuf Bolat ve diger arqadaşlarınen halq masallarınıñ yañı derlemelerini azırladı.
Menbalar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- Milli Folklor Dergisi, S-65 Prof. Dr. Elfine SİBGATULLİNA