Eminek
Eminek mırza - XV asırda Qırım Hanlığına temel qoyğan sülâlelerden Şırın sülâlesiniñ reisi.
XV asırnıñ başlarında Altın Ordudaki taht qavğaları sebebinen bir talay boy - sülâle Deşt-i Qıpçaqtan qaçıp Qırımğa sığına edi. Bu sülâleler zaman içinde Qırımdaki ükümranlıqlarnıñ tayininde quvet qazandı. Bulardan Şırın, Arğın, Qıpçaq, Barın sülâleleri eñ quvetlileri edi. Qırım sülâle meclisinde dört qaraçi degen mınav sülâlelerniñ reisleriniñ olurı olmadan iç bir müim qarar alınamay edi. Bularnıñ içinde eñ quvetlisi 1437 senesinde Qırımğa köçken Şırın sülâlesi edi. Bu sülâleniñ reisi aynı vaqıtta sülâleler meclisinede reislik ete edi.
Cengiz Han tamırından kelgen I Hacı Geraynıñ hanlıq qurması Şırın sülâlesi sayesinde oldı. Eminek mırza Qırımda eñ çoq lafı keçken adam edi. Hanlıqnıñ qurulmasına temel qoyğan Şırın sülâlesinden olğanı içün o munasip körmegen iç kimse tahtqa keçip olamay edi. Eminek mırza I Hacı Geray vaqtında ve onıñ vefatından soñra balaları arasındaki taht qavğalarında müim tesiri bar edi. Nur Devletke qarşı Meñli Gerayğa qol tuttı.
Eminek mırza, I Hacı Geray han yarlığında Qırım askeriyesiniñ başı dep körüne. Özü Osmanlı padişası Fatih Sultan Mehmedge eki kere mektüp yazıp yiberdi. Devirniñ eñ quvetli ükümranınen doğrudan muhatap ola bilmesi, Eminek Mırzanıñ Qırımda tesirini köstermekte. Mınav mektüplerden ekincisinde Meñli Geraynı Qırımğa yibermesini ve oña özüniñ sözünden çıqmamasını padişadan tenbilemesini istey.
Menbalar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- A. Melek Özyetgin, Altın Ordu, Kırım ve Kazan sahasına ait yarlık ve bitiklerin dil ve üslup incelemesi, TDK yayınları 1996
- Akdes N. Kurat, IV-XVIII yüzyıllarda Karadeniz kuzeyindeki türk kavimleri ve devletleri. 1972