Oktâbr inqilâbı
Oktâbr inqilâbı (ŞSCB resmiy tarihçılığında “Ulu oktâbr sotsialistik inqilâbı”) - 1917 senesi oktâbrniñ 25-inde Rusiye cumhuriyetinde olıp keçken devlet devrimi. Devrim vaqtında devlet paytahtı Petrogradda bulunğan Muvaqqat ükümet tevqif etilgen edi. Neticede merkeziy akimiyetni II umumrusiye şuralar qurultayı ve başında Vladimir Lenin olğan bolşevikler gruppası zapt etti. Devrimniñ neticeleri olaraq sotsialistik inqilâp, kapitalizmniñ yoq etilüvi ve sotsializmni quruvğa keçüv ilân etilgen edi.
I umumrusiye şuralar qurultayı tarafından saylanğan Umumrusiye Merkeziy İcra Komiteti (ВЦИК), bolşeviklerniñ II umumrusiye şuralar qurultayını oktâbrniñ 17 (30) künü çağırmaq teşebbüsine başta qarşı çıqtı, amma ahır-soñu qurultaynıñ oktâbrniñ 25 (noyabrniñ 7) künü ötkerilmesine razı olğan.
Şuralar tarihçılığına köre Oktâbr inqilâbı, sabıq Rusiye İmperiyasınıñ territoriyasında tarih areketini tamamınen deñiştirip cian tarihınıñ areketine tesir etken. Amma bolşevikler, oktâbr devrimine iç bir vaqıt şuralar inqilâbı demedi.
1917 Rusiye inqilâbı | ||
|---|---|---|
| Müim vaqialar | Fevral inqilâbı • II Nikolaynıñ terk etüvi • Muvaqqat ükümet • Korinlov isyanı • Oktâbr inqilâbı • Brest Barışı • Rusiyede İçki cenk • Beyaz areketi | .jpeg){kind=small} |
| Adamlar | II Nikolay • Mihail Aleksanroviç • Aleksandr Kerenskiy • Georgiy Lvov • Pavel Milükov • Aleksandr Guçkov • Lavr Kornilov • Vladimir Lenin • Lev Trotskiy • Viktor Çernov • Mariya Spiridonova • Grigoriy Zinovyev • Lev Kamenev • Aleksey Rıkov • Nikolay Buharin • Petr Vrangel • Aleksandr Qolçaq • Anton Denikin • Nikolay Yudeniç • Fanni Kaplan | |
| Qırımtatar Milliy areketi | Qırım Halq Cumhuriyeti • Noman Çelebicihan • Asan Sabri Ayvazov • Cafer Seydamet • Seitcelil Hattat • Şefiqa Gasprinskaya • Milliy Fırqa • Ant etkenmen • I Qurultay • Qırımtatar bayrağı | |
