Dante Aligyeri

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Dante Aligyeri
italyanca Dante Alighieri
portrait
Doğma adı italyanca Durante di Alighiero degli Alighieri[3]
Doğğan künü около 1265[1]
Doğğan yeri
Ölgen künü 1321 sentâbr 14[2]
Ölgen yeri
Memleketi
Zenaatı şair, yazıcı, nesirci, siyasetçi, felsefeci, siyaset nazariyecisi, intellektual, lisaniyatçı (lingvist)
Baba Alighiero di Bellincione[d]
Ana Bella degli Abati[d]
Ömür arqadaşı Gemma Donati[d]
Balalar Jacopo Alighieri[d], Pietro Alighieri[d] ve Antonia Alighieri[d]
Логотип Викисклада Медиафайлы на Викискладе

Dante Aligyeri (italyanca Dante Alighieri; 1265 mayıs 18 (22) / mayıs 31 (iyün 4), Florentsiya — 1321 sentâbr 13/14, Ravenna) — Uyanuv devriniñ meşur italyan şairi, yazıcısı ve siyasetçisi, «italyan edebiyatınıñ atası»dır.

Edebiy eserlerni latin tilinde degil, halq tilinde (yani italyan tilinde) yazmağa başlağan ilk yazıcıdır.

Freskadaki Danteniñ portreti, Palazzo dei Giudici, Florentsiya
Ravennada bulunğan Danteniñ mezarındaki baştaşı.
De vulgari eloquentia, 1577 s.

Dante Aligyeri, edebiy karyerasını ğayet erte başladı ve pek çoq eser yazdı. Lâkin 1290 s. yazmağa başlanğan, 1313 s. yañıdan yazılğan, 1321 s. ise yazmağa bitirilgen, Toskana şivesinde yazılğan «İlâhiy komediya» (Divina Commedia) Dantege bütün dünyada şan ketirdi. Üç qısımda («Ceennem», «Araf», «Cennet») Dante, Tañrığa seyaatını añlattı.

1321 s. sentâbrniñ 13-14 gecesi sıtma hastalığı sebebinden vefat etti. Gvido da Polenta tarafından azırlağan Ravenna şeerinde bulunğan dülber bir dürbede defin etildi.

Eserler[deñiştir | kodunı deñiştir]

  • 1306—1321 İlâhiy komediya — Divina Commedia (italyanca);
  • 1304—1307 Ziyafet — Convivio (italyanca);
  • 1304—1306 Halq belâğatı aqqında, traktat — De vulgari eloquentia libri duo (italyanca);
  • Ekloga — Egloghe (latince);
  • Mektüpler — Epistulae (latince);
  • Çeçek (232 sonetten ibaret) — Il fiore (italyanca);
  • 1310—1313 Mutlaqiyet, traktat — Monarchia (latince);
  • Detto d'amore (italyanca);
  • Suv ve yer aqqında sual — Quaestio de aqua et de terra (latince);
  • 1295 Yañı ayat — Vita nuova (italyanca);
  • Rime (Canzoniere) (italyanca) Şiirler;
    • Florentsiya devriniñ şiirleri:
      • Sonetler
      • Kantsonalar
      • Ballada ve stanslar
    • Sürgünlik devrinde yazılğan şiirler:
      • Sonetler
      • Kantsonalar
      • Taş hanımı içün şiirler
  • Mektüpler

Menbalar[deñiştir | kodunı deñiştir]

  1. Istituto dell'Enciclopedia Italiana Dante Alighièri // Enciclopedia on line (итал.)
  2. 2,0 2,1 2,2 Chimenz S. A. ALIGHIERI, Dante // Dizionario Biografico degli Italiani (итал.) — 1960. — Vol. 2.
  3. Montanelli I. Dante Alighieri ovvero Durante di Alighiero degli Alighieri (итал.) — 1993. — ISBN 979-12-80362-09-4
  4. 4,0 4,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.