Belarus Halq Cumhuriyetiniñ Radası
.svg)
Belarus Halq Cumhuriyetiniñ (BHC) Radası (belarusça Рада Беларускае Народнае Рэспублікі, Рада БНР, latin elifbesinen Rada Biełaruskaje Narodnaje Respubliki, Rada BNR) — 1918 senesi martnıñ 25. künü yaratılğan Belarus Halq Cumhuriyetiniñ eñ yuqarı idare teşkilâtıdır. Uquqiy noqta-i nazardan BHC Radası 1917 senesi, Birinci Umumbelarus Kongresiniñ icra organı olaraq yaratılğan. 1919 senesiniñ mart ayından[1] şimdigeçe[2] Belarusniñ tışında, sürgünlikte işleydir, o sebepten sürgün ükümetleriniñ eñ uzaq çalışqanı olaraq da bellidir.
1917-1919 senesi faaliyeti
[deñiştir | kodunı deñiştir]1917 senesi dekabr ayında olğan Birinci Umumbelarus Kongressi Belarus eliniñ dört tarafından 1872 kişi iştirak etken. Bolşevikler tarafından dağıtıluvına baqmayıp, Kongress saylağan Radasını "elniñ eñ yuqarı teşkilâtı" ve "tolu akimiyet saibi" dep ilân etken. 1918 senesi fevralniñ 19-ıncı künü şuraviy organlar (Ğarbiy vilâyetniñ icra komiteti ve halq komissarları şurası) vekilleri Minsk şeerinden çıqqanından sebep, Umumbelarus Kongressi Radasınıñ icra komiteti "ülkede tolu akimiyet ala" degen birinci fermanını çıqarğan.
1918 senesi fevralniñ 20-nci künü ise Umumbelarus Kongressiniñ Radası "Belarus halqlarına Birinci nizamname yarlığını" (Першая Устаўная грамата да народаў Беларусі) çıqarğan. O vesiqağa binaen, Kongress Radası Belarusniñ "Tesis toplaşuvı cıyılğanğace" muvaqqat idare teşkilâtı dep ilân etilgen edi. 1918 senesi fevralniñ 18-inci künü o teşkilât "Belarus halqlarına Ekinci nizanmame yarlığını çıqarğandan soñ, BHC mustaqil belarus devleti olaraq ilân etilgen. Umumbelarus Kongressi Radasınıñ adı ise BHC Radası dep deñiştirilgen. Belarus Halq Cumhuriyetiniñ birinci Radasınıñ terkibinde belarus milliy areketiniñ çoq vekili olğan, bu cümleden Anton Ausânik, Paluta Badunova, Yazep Varonka, Tamaş Ğrıb, Kastus Yezavitau, Vasil Zaharka, Lâvon Zayats, Makar Krautsou, Pötra Kraçeuski, Yazep Lösik, Yazep Mamonka, Sımon Rak-Mihaylouski, Yan Serada, Arkadz Smoliç, Branislau Taraşkeviç. Vilna Belarus Radasınıñ 6 vekili de BHC Radası terkibine kirgen.