Asan Acıümer
| Asan Acıumer | |
|---|---|
 | |
| Doğğan yeri | Büyük Lambat köyü, Qırım |
| Ölgen yeri | Novoolekseyevka kasabası, Herson Vilâyeti, Ukrayna |
| Memleketi | |
| Zenaatı | Oca |
| Ömür arqadaşı | Dorra Arnautova |
Asan Celâl oğlu Acıümer — qırımtatar muallimi. M.İ. Kalinin adına Qırım hususiy ösümlikler institutınıñ birinci müdiri (1931-1933).
Ayatı
[deñiştir | kodunı deñiştir]Qırımnıñ (o vaqıt Tavriya guberniyası) Büyük Lambat köyünde doğdı. Köy mektebinde temel tasil alğan soñ, Büyük Lambat köy revkomınıñ reisi olaraq tayinlendi. Bundan soñ Moskvağa yollanıp İ.V. Stalin adına Şarq kommunist işçi universitetinde oqudı[1].
Qırımğa qaytqan soñ M.İ. Kalinin adına Qırım hususiy ösümlikler institutınıñ (Qırım Agrotehnologik Universitetiniñ) tesisçilerinden biri oldı. 1931-1933 senelerinde[2] o, bu müessiseniñ müdiri edi. Ziraat İnstitutında çalışmaqtan ğayrı, o, M.V. Frunze adna Qırım pedagogika institutında ve Aqmescit fırqa mektebinde, tarih ve coğrafiya derslerini bergen edi.
Keçken senelerde Yalta rayon icra komitetiniñ reisi edi, 1937-1939 seneleri bu vazifede bulunıp, Qırımnıñ inkişafına öz isse qoşqan edi. O, Balıqlava mektebiniñ müdiri ve Büyük Lambat tütün kolhozınıñ reisi olıp çalıştı[1].
Ekinci cian cenki vaqtında Asan Acıümerov Çonğar boğazınıñ mudafaası vaqtında batalyon yolbaşçısı edi. Qırım işğalinden soñ almanlara qarşı küreşmege devam etti, onıñ vazifelerinden biri dağlarda gizlengen partizanlar içün malümat toplamaq edi. Onıñ elde etken malümatnı Aqmescitte evinde paylaşa edi[1].
İşğal vaqtında almanlar birinci evliliginde doğğan Kim adlı oğlunı alıp, Almaniyadaki bir lagerge yollağanlar. Bir vaqıt keçken soñ onıñ ekinci apayı Dorra Arnautova hırsızlandı, onı almanlar Belçikağa alıp yolladılar[1].
1944 senesi mayısnıñ 18-inde Asan Acıümerov, bütün qırımtatar halqınen beraber, itibar ve isselerine baqmadan, qızı Leylâ ile beraber sovet akimiyeti tarafından Qırımdan Özbekistanğa sürgün etildi[1].
1972 senesi Asan Acıümerov Aqmescitte Qırım Ziraat İnstitutınıñ 40 yıllıq yubileyinde iştirak etti[3].
Sürgünlikten qaytqan soñ Asan Acıümer ve ailesi sovet akimiyeti tarafından Qırımğa kirmege yasaqlandı, şunıñ içün olar biq çoq qırımtatar kibi Qırımğa yaqın olğan Novooleksiyivka qasabasında yerleştiler. Olar küçük bir ev satın alıp yañıdan ayatını başladılar. Özbekistanğa sürgün etilgen qızı Leylâ (Nelâ) ise, Nizami adına Taşkent devlet pedagogika universitetini küçük sınıflar ocası fakultetini bitirip, Ukrainağa qaytqan soñ Novooleksiyivka mektebinde oca olıp çalışmağa başladı. Onıñ torunı İslâm Tohlu, İslâmiyet mütehassısı ve cemaat erbabı, İstanbulda ilâhiyat fakultetinde tasil aldı ve Lvivdeki Qırımtatar medeniyet merkeziniñ müdiri idi[4].
Notlar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Аджиумеров (Аджи-Умеров) Асан Джелялович. Музей истории КФУ им. В. И. Вернадского. Alıntı hatası: Invalid
<ref>tag; name "автоссылка1" defined multiple times with different content - ↑ Галерея ректоров института – Музей истории Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского(rus.). Галерея ректоров института – Музей истории Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского.
- ↑ К 100-летию винодела Умера. Голос Крыма.
- ↑ Райська, Єва (2024). Журнал "Локальна Історія", № 3 (65), 2024, Киримли у Львові (Українська) . ГО "Українська Галицька Асамблея". с. 78—81.
Edebiyat
[deñiştir | kodunı deñiştir]- Свод памятников истории, архитектуры и культуры крымских татар. — Симферополь — Белгород, 2018. — Т. III. — С. 234.
- A. A. Aciumerovnıñ Qırım mahsus medeniyet institutınıñ hadimleri Hazirlav // Bolşevik Yolu. — 1932. — № 24(28). - S. - S. 32-33.