Mantıq

Mantıq (arapça مَنْطِق‎ – manṭiq, "söz aytuv" manasına kelgen n-t-q tamırından; Ğarp tillerinde logika, qadimiy yunanca λογική, "söz", "mana", "fikir" manasına kelgen λόγος sözünden) - qanunlar ve tefekkür çeşitleri, ögrenüv yolları, bilgi ve muakemeniñ kerçekliginiñ şartları, eñ adiy şekiller, doğru fikir etüviniñ usul ve printsipleri aqqında bir ilimdir.

Kündelik tilde mantıq, bir qaç fikirden netice çıqarmaq içün bir muakeme usulıdır.

Daa resmiy olaraq, mantıq, endi belli ve bar olğanlardan yañı iddialarnı doğurğan bir esnasta - çıqarmada - toqtala.

Mantıq, aynı zamanda, ameliy aqıl, muayyen tefekkür, miqdar hususiyetlerini ve etraftaki dünyanıñ parçalarını belgilemek qabiliyeti manasına kele. Bundan ğayrı, mantıq, insanlarğa sezgi olaraq menimsengen sımalarnı añlamağa ve olarnı, başqa insanlar tarafından añlanğan tilde tasvirlemege yardım ete.

Adetince, mantıq, felsefeniñ bir saası olaraq incelene. On sekizinci asırnıñ ortasından başlap mantıq, riyaziyatnıñ, soñki vaqıtları ise informatikanıñ araştırma predmeti ola. İlim olaraq, mantıq, fikirler ve delillerniñ qurulışını araştıra ve sınıflaştıra, olarnıñ kodifikatsiyasınıñ shemalarını azırlay. Demek ki, mantıqnıñ araştırma predmeti, ihtimallıq ve sebeplik aqqında fikirlerni kirsetip, pek büyük ola bile.

Mantıq mantıqiy nuqsanlarnıñ terkibini ve paradokslarnı da tetqiq ete.

Qadimiy yunanlılar dialektikanı mantıqqa ve belâğatqa bölgenler. Belâğat, qandırıcı delillernen bağlı olıp, mantıqqa qarşı qoyula bile.