Layman süpürgisi

Layman süpürgisi — Harkov vilâyetiniñ Layman köyünde yapılğan yerli süpürginiñ bir çeşitidir. Sipürgi Harkov vilâyetiniñ maddiy olmağan medeniy mirasıdır ve er künlük ömürde temizlev aletleri olaraq qullanıla^[1]. Onı, adet üzre, sorğudan yapalar ve maşinalar yardımınen yapalar.

Tarih

Liman süpürgileri aqqında çoq efsaneler bar: olardan eñ çoq rastkelgeni XIX asırnıñ rus-türk cenklerinden birinden soñ Liman sakini Kindrat Tışçenko^[2]^[3] öz yanında sorgo çeşitinden boğday ketirgen (yerli halqnıñ aytqanına köre, türk tarısı) esirlikten ) ve olarnıñ nasıl etip süpürge örgenlerini kördi. Bundan soñ yerli sakinler şu boğdaynen topraqnı işletmege başlaylar, soñra olardan süpürgi orıp, örmege, soñra mal olaraq satmağa başlaylar. Soñra Liman «süpürgilerniñ paytahtı» oldı ve şimdiki vaqıtta süpürgiler Harkov vilâyetiniñ maddiy olmağan medeniy mirasıdır^[4].

Yapıluv

Sorgo urluqları mayıs ayında saçıla. Yaş ösümlikler ösyeler, çuqurda on bir ösümlik qaldıra: eger saçma sıq olsa, panik ince olacaq, boğdaynıñ miqdarı ise az olacaq. Sentâbr ayında ösümliklerni qırqalar, saplarını qısqartalar ve uyğun aletler yardımınen artıq yapraqlarnı çıqaralar^[5]. Saplar qurutıla, nevbetteki saçma içün boğday temizlene. İşlengen soñ saplar biri-birine yapıştırıla ve yipler ya da plastik yiplernen bağlana. Örmek «maşina» yardımınen keçe^[6]. Adet üzre, süpürgiler satıla, amma yerli halq olarnı öz ihtiyacları içün de yapa.

Qullanuv

Layman süpürgisi Layman ve Zmiiv vilâyetiniñ ayrıca markasına çevirildi^[7]. Bu aletni şereflemege süpürgi aqqında yırlar yırlağan yerli «Kalınonka» folklor taqımı yardım etti^[8]. Harkov vilâyetinde olıp keçken çeşit medeniy tedbirlerde qullanıla^[9]. Körüşüv master-klassları içün mahsus «bayram maşinası» yapıldı^[10]. Onıñ aqqında tasil ve medeniyet nazirliginde dokladlar yazıla edi ve Harkov vilâyetinden tış tedbirlerge ketirile edi^[11]. İşte, yayılğanı sebebinden liman süpürgileri Harkov vilâyetinde meşur oldılar.

Qaydlar

Menbalar

[1] ttps://www.cultura.kh.ua/uk/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region?start=10

[2] ttps://www.cultura.kh.ua/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region/4409-vjazannja-vinikiv-na-slobozhanschini?lang=uk

[3] ttps://www.ukrainer.net/spivy-slobozhanshchyny/

[4] ttps://www.cultura.kh.ua/uk/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region?start=10

[5] ttps://www.cultura.kh.ua/uk/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region/4409-vjazannja-vinikiv-na-slobozhanschini

[6] ttps://www.cultura.kh.ua/uk/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region/4409-vjazannja-vinikiv-na-slobozhanschini

[7] ttps://gromada.group/news/gallery/25392-viniki-z-limanu-ta-vilshanske-salo-yak-kulturna-spadshina

[8] ttps://ua.wikimedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%BB%D1%8E%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%8C_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D1%96%D1%97/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%82%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA

[9] ttps://kharkivoda.gov.ua/news/72553

[10] ttps://www.cultura.kh.ua/intangible-cultural-heritage/elements/elements-of-kharkiv-region/4409-vjazannja-vinikiv-na

[11] ttps://gromada.group/news/news/26223-vipusknicya-zi-slobozhanskoyi-gromadi-peremozhnicya-finalnogo-etapu-man

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]