Jump to content

Hazar Qağanlığı

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI

Hazar Qağanlığı ya da Hazar Hanlığı - 650-969 yılları arasında üküm etken Türkiy hanlıq.

Hazar Qaqanlığı, Hazar Hanlığı
651-1048 ya da 650–969

Tuğra of Hazar Qaqanlığı, Hazar Hanlığı

Tuğra

Hazar Qaqanlığı, Hazar Hanlığı haritada
Hazar Qaqanlığı, Hazar Hanlığı haritada
Paytaht Belencer (650-720)

Semender (720-750) İtil (750 – 965–969)

Resmiy til Hazar tili
Resmiy din Teñrilik, Yeudilik
Devlet qurumı Monarhiya

Künbatar Türk qağanatından ayırılıp çıqa Kavkaz aldındaki Edilniñ tüp ve orta aqımındaki bugünki sırt-künbatar Qazahistan territoriyalarını Azaq deñizi boylarını, Qırımnıñ küntuvar Avropanıñ Özü özenine qadarki çöllerni ormanlı cerlerni de idaresi astında tutqan edi.

Devletniñ özegi bugünki Dağıstannıñ deñiz boyu cerlerinde oturğan bola. Şunıñ içün deñizge de alâ bugün bir qaç tilde Hazar deñizi deyler. Soñra Edilniñ tüp yaqlarına köçe. İdare etici aqsüyeklerniñ bir bölümi Yeudilik dinine işanğan edi.

Soñki teşkirüvlerge köre Hazarlarda R1a-Z93 haplogruppası tapılğan (qazuv işleri qurğanlarında ötkerilgen) birinci haplogruppa topları köbüsinmen qırımtatarlarda (30%), tatarlarda (35%), qaraçay-balqarlarda (40%), başqırtlarda, peştunlarda, qırğızlarda (70%), qoban noğaylarında (55%), iskitlerde, kimerlerde, hunlarda bar. Bugünki yeudiylerde şo gruppalar körülmegen şuña köre Hazar halqınıñ Künbatar Türkiy Qağanatından çıqqanı ve tatar-başqırt, qaraçay-balqar qardaş tuvğanlığı isbatlanğan.