Bağdad

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
şeer
Bağdad
بغداد
Bayraq
Bayraq
Bayraq
Memleket Iraq
Coğrafik koordinatalar Koordinatlar: 33°21′00″ ş. e. 44°25′00″ ş. b. / 33.35° ş. e. 44.416667° ş. b. (G) (O) (Я)33°21′00″ ş. e. 44°25′00″ ş. b. / 33.35° ş. e. 44.416667° ş. b. (G) (O) (Я)
İdare başı Manhal Al habbobi[d]
Temeli qoyulğan tarihı 762 senesi
Meydanlıq 673 km²
Yükseklik 34 m (deñizge nisbeten)
Eali
Eali sıqlığı 12 075,42 kişi/km²
Aglomeratsiya 8 000 000
Saat quşağı UTC+3, yaz vaqtında UTC+4
Bağdad (Iraq)
Bağdad
Bağdad
Vikianbarda Bağdad

Bağdad (arapça بغداد‎‎) – Iraq Cumhuriyetiniñ paytahtı ve eñ balaban şeeridir.

Wikimedia Commons saytında
Bağdad ile bağlı resimler bar.

Etikologiya[deñiştir | kodunı deñiştir]

Bağdad şeeriniñ merkezi

Adınıñ peyda olmasınıñ bir qaç versiyası bar. ⁇ Bağdat ⁇ adı milâttan evel IX asırnıñ Aşur çivitli yazılarında ve II Navuxodonosor qıralınıñ müri ile işaretlengen Babil kerpiçlerinde (milâttan evel VI asır) rastkele. 5].

Halife Abu Cefer el-Mansur tarafından qurulğanından berli Bağdatnıñ emiyeti pek arttı. Halif, arapçadan tercime etilgende "barışıq şeeri" manasına kelgen Madinat as-Salaam adını sayladı. Bu resmiy ad edi, o, paralarda basılğan ve diger resmiy maqsatlarda qullanılğan edi, amma insanlarnıñ çoqusı eski adnı qullanmağa devam etkenler[6][7]. XI asırğa qadar ⁇ Bagdad ⁇ adı dünyaca belli olğan megapolisniñ aman-aman yekâne adı oldı.

Eñ keniş tarqalğan versiyası ⁇ adı orta fars tilinden kelgenini köstere[8][9][10][11][12][13][14] ve bagh () ⁇ ⁇ god ⁇ ve dād () ⁇ ⁇ danılğan ⁇ sözlerinden kelip çıqa, bu ise ⁇ tanrı tarafından berilgen ⁇ ya da ⁇ tanrı tarafından berilgen ⁇ kibi tercime etile. Bu, öz nevbetinde, qadimiy fars tilinde de körüne[15]. Daa az tarqalğan bir versiya, adını bāgh ⁇ ⁇ bağça ⁇ ve dād ⁇ ⁇ berilgen ⁇ kibi tercime etilgen ⁇ bahşışlı bağça ⁇ , ⁇ berilgen bağça ⁇ sözleriniñ birleşmesi ile bağlay[6][16].

Coğrafiya ve iklim[deñiştir | kodunı deñiştir]

Bağdat içün iklim diagramması

Bağdat, aman-aman İraqnıñ merkezinde, Diala özeniniñ ağızından uzaq olmağan yerlerde, Tayğır özeniniñ yalısında yerleşe. Şeer ve onıñ civarındaki ava şaraitleri subtropik ve Aq deñiz ikliminiñ tesiri altında şekillene. Yanvar ayında orta ava arareti +10 °C, iyül ayında ise +34 °C. Yağanaqlarnıñ orta yıllıq seviyesi ⁇ 160-tan 180 mm-ge qadar. Eñ çoq yağanaqlar dekabr ⁇ yanvar aylarında yağa. Yaznıñ mayıs ayından oktâbr ayına qadar devam etmesi: bu vaqıtta Bağçasarayda pek sıcaq, sıcaq ava (iyülde kündüz ava arareti ortalama +43 derecege yaqın ola), yağanaqlar pek siyrek. Qış dekabrden martqa qadar devam ete; qışta ava arareti +18 dereceden ziyade olmay. Qar yağuv adiseleri de oldı (soñki sefer 2008 senesi yanvar ayında oldı).[1] 2011 senesi yanvarniñ 21-nde -1 °C-dan -3 °C-ğa qadar buzlavuq qayd etildi, bu ise, minimal qıymetke yaqın.

Mayıs-iyün aylarında şimaliy-ğarbiy yeller eseler; bu devirde Bağdatta ve onıñ civarında sıq-sıq toz ve qum furtunaları ⁇ ⁇ hamsinâ ⁇ ola.

Tabiiy ösümlikler, esasen, qamış, tamçıq palması, yalı boyu ⁇ çamur otları, qamış, qamış, yaydan ibarettir. Tigre özeniniñ yalısında suvda yuva qurğan quşlar, hususan örekler, qarılğaçlar, pelikanlar, qazlar, yuva qurğanlar, özen suvlarında hünerli balıqlar bar: karp, som ve ilâhre. Aqmescit civarında küçük kemirgenler ve qarılğaçlar, zararlı böcekler, hususan sıtma taşıyıcıları olğan siñirler ve siñirler çoq ola.

  1. http://www.demographia.com/db-worldua.pdf