Andlar

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI

Andlar (ispanca Andes; Cordillera de los Andes) - dünyanıñ eñ uzun (qararnen 7000 km) ve eñ yüksek (Akonkagua dağı, 6962 m) dağ sistemalarından biridir. Bütün Cenübiy Amerikadan keçe.

And dağları bütün Cenübiy Amerikadan keçip şimalden (Karib deñizinden) cenüpke (Tyerra del Fuego adalarına) qadar Tınç okeannıñ yalısı boyunca uzana. Kolumbiya, Venesuela, Ekvador, Peru, Boliviya, Çili ve Argentinadan keçe. Sistemanıñ kenişligi 200-800 km, dağlarnıñ ortalama yüksekligi 3600 m-dir.

Bu, yaş bir dağ sistemasıdır, And yanardağ quşağını yapqan Sangay, Purase, Kotopahi, Lulyayalako (dünyada eñ yüksegi) kibi pek faal yanardağ bar, sistemanıñ cenübinde çoq buzluq bar. Zelzeleler pek sıq ola. Ebediy qar sıñırı cenüpte 600 m-den şimalde 6300 m-ge qadardır. Andlarda çoq faydalı qazıntı tapılğan, eteklerinde (hususan cenüp ve orta qısımlarında) cermay ve tabiiy gaz çıqarılmaqta ve bu yerde de renkli maden külçeleri de çıqarılmaqta.