Emir Noğay: Versiyalar arasındaki farq
Yañı saife yaratıldı. Mündericesi: ''''Emir Noğay''' (? – 1299) - Altınordu devletinin 1267-1299 seneleri arasında askeriyesiniñ başı olğan namlı emir Altınordu Devletiniñ ilk...' |
Deñiştirme tasviri yoq |
||
| 22 satır: | 22 satır: | ||
[[Kategoriya:1299 senesinde ölgenler]] |
[[Kategoriya:1299 senesinde ölgenler]] |
||
[[Kategoriya:Altın Ordu]] |
[[Kategoriya:Altın Ordu]] |
||
[[de:Kara Nogai Khan]] |
|||
[[fr:Nogaï]] |
|||
[[it:Nogai Khan]] |
|||
[[mn:Ногай]] |
|||
[[ja:ノガイ]] |
|||
[[pl:Nogaj]] |
|||
[[pt:Nogai Khan]] |
|||
[[ru:Ногай]] |
|||
[[zh:那海]] |
|||
Saifeniñ 13:24, 2009 s. avgustnıñ 20 tarihındaki alı
Emir Noğay (? – 1299) - Altınordu devletinin 1267-1299 seneleri arasında askeriyesiniñ başı olğan namlı emir
Altınordu Devletiniñ ilk musulman hanı olğan Berke Han zamanında(1257-1266) Noğay, qazanğan uruşları sebebinen ızlıca yükseldi. Berke Handan soñ tahtğa çıqqan Mengü Timur(1266-1280) zamanında Noğaynın tesiri çoğaldı. Tuda Mengü vaqıtında(1280-1287) Altınordudaqı iç qarışıqlıqlarda devletniñ idaresine saip oldı. Lakin babası han olmağanı içün Timur yasalarına köre Han adını alamadı, Emir olup qaldı.
Emir Noğay kırk senege yaqın Altınordu Devletiniñ idaresin qolunda tuttu. İstegeni vaqıt hanlarnı deñiştirdi. Tış memleketlerde Noğaynıñ Rusiyede çar olğanı bile aytılğan edi. Doğrusı o Deşt-i Qıpçaqta tümen başı edi.
Musulman olmağan Hülagu Hannın İlhanlı Devletinen Qavqazda 1261-1263 arasında yapqan marebelerde muvafakiyet qazandı. Memlük Devletinen İlhanlı Devletine qarşı ittifaq yasadı. Balqanlarğa hakim oldı. Bulğar çarı Gregor Terterni tahttan endirip yerine Smileçni tayinledi. 1296 da Sırplarnıñ üstüne barıp, Kral Stefannı itaatke mecbur etti. Bizans İmparatoruna istegenlerin qabul ettirdi.
Qaraman beyliginen Selçuqlu Devleti arasındaki marebede yenilğen Selçuqlu sultanı II İzzetin Keykavus ve onı destekleğen 40 türkmen sülalesin Dobrucağa yerleşmesine qolaylıq kösterdi. Bularnıñ şeyhi olğan Sarı Saltuqnun tesiri altında musulmanlıqnıñ Altınordu Devletinde cayılması içün çoq oğraştı.(Keykavusğa bağlılıkları sebebinen bu sülaleler Keykavus/Gagavuz adın alğan edi. Noğaynın vefatından son, mınavlarnıñ üstündeki imaye qakğan içün, bazıları Anadoluğa geri kayttı, qalğanlarda zaman içünde Hristiyan oldı.)
Emir Noğaynın tahtğa çıqarğanı Toqta han bir vaqıt soñra oña qarşı kelip, 1299 senesinde Terek özeni qatındakı marebede oñı yendi. Noğay esir tüştü, başı kesilip öldürüldü.
Noğayğa bağlı kabileler, özlerine Noğay dep aytıp başladılar. Aşşa Edil ve Emba özenleri yalısındaki Noğaylar(Manğıtlar) mınavlar edi.
Menbalar
- Akdes Nimet Kurat Türk Kavimleri ve Devletleri 1972
- Mustafa Kafalı, Altın Orda hanlığının kuruluş ve yükseliş devirleri, 1976
- Halil İnalcık Devlet-i Aliyye