Maarif devri

Maarif devri XVII —XVIII asırnıñ ekinci yarısında ealiniñ tasilli qısmınıñ derebeylikke, mutlaqiyetke qarşı keyflerini akis etilgen keñ bir mefküreviy aqıntıdır. Şu aqıntınıñ temsilcileri (alimler, mütefekkirler, yazıcılar, sanatkârlar) cemiyetniñ maqsadı - insannıñ bahtı, onıñ yolu da - aqıl doğurğan esaslarına köre yañıdan cemiyet quruv, dep saya ediler. Cemiyette üküm etken aqsızlıq ve boysundıruvnı olar, akimiyet başındakiler tarafından ilgen qanunlar, diniy hurafatlarnıñ ve aqiqiy bilgiler yetişmemezliginiñ aqibeti, dep saya ediler. Serbest tüşüngenler serbestlik tasdiqlavnı, er biriniñ tabiiy qabiliyetler inkişaf etüvni, vatandaşlıq terbiye ve tasil kenişletüvni öz vazifeleri dep ilân ete ediler. XVIII asırğa daa Aqıl Devri de aytıla, çünki Maarif ğayelerinen bilgiler quvetine işanç ve grajdanlıq yaşayışınıñ aqliy abadanlaştıruv imkânı tasdiq oluna. Tamam bu vaqıtta ilerilev ğayesi de - yani yañı bilgilerni elde etüv, cemiyet qurumınıñ mükemmelleştirüv ve yaşayış şartlarını yahşılaştıruvdan insaniyetniñ ardı-sıralı inkişafı asıl olğan.