Alma
| Alma | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sampion (Shampion)
| ||||||||||||||||
| İlmiy sınıflaştırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| İlmiy latince adı | ||||||||||||||||
| Malus domestica | ||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||
|
Sinonimler cedveli:[1]
|
Alma ya da Elma (Malus domestica), gül piçimliler (Rosaceae) familyasından bir meyva türü.
Alma sözi meyvanıñ rengi bolan "al" (qırmızı)'dan keldigi bilinmektedir. Almanıñ ilk bolaraq şimaliy Anadoluda, cenübiy Kafkaslar,[2] Rusiyeniñ cenüb-ğarbda qalğan bölgeler ve Orta Asiya (Qazahistannıñ şarqı) dolaylarında ortağa çıqqan sanılmaqta. Tür, bütün dünyağa Orta Asiyadan yayılğandır. Besin degeri çoq yüksek bolan bir meyvası bardır. Tarih boyunca kültür çalışmalarınan 1000 farqlı alma çeşidi üretildigi tahmin etilmektedir.
Morfolojik özellikleri
[deñiştir | kodunı deñiştir]Eñ yaqın aqrabaları armut ve malta erigidir. 5–12 m'ye qadar uzanğan yapraq töken tacı geniş kiçik bir terektir. Yapraqlar qarşılıqlı tizilişli, basit oval piçiminde, ucu sivri ve kenarları tişli, alt yüzi hafif tüylüdir. 5–12 cm uzunluğunda 3–6 cm genişligindeki yapraqlarnıñ sapı 2–5 cm bola. Çeçekler yapraqlarnan birlikte aşar. Beyaz bolan çeçekler genellikle ilk aştığında aşıq pembedir. 2,5-3,5 cm çapında 5 taç yapraqlı bola. Meyva sonbaharda olgunlaşır, ekseriya 5–8 cm çapında bola.
Ekolojik özellikleri
[deñiştir | kodunı deñiştir]-36 °C suvuqqa dayanabilir. Quraq ve sıcaqtan hoşlanmaz. Toprağı tınlı, tınlı-qumlu, eñ az 1 m derinlikte bolmalıdır. pH degeri 6-7 bolan toprağı süir. Taban suyu 1 m'den yaqın bolmamalıdır. Taşlı ve kireçli toprağı süimez.[3]
Dünya üretimi
[deñiştir | kodunı deñiştir]| Alma üretimi – 2019 | |
|---|---|
| Ülke | (Miliyon ton) |
| Çin | 42.4 |
| AQD | 5.0 |
| Türkiye | 3.6 |
| Lehistan | 3.1 |
| İran | 2.4 |
| İtaliya | 2.3 |
| Dünya | 87.2 |
| Tüpbilgi: Birleşmiş Milletler FAOSTAT[4] | |
2019'da Dünya alma üretimi 87 miliyon ton edi ve Çin toplamın %49'unı ürete edi (tablo).[4] İkincil üreticiler Amerika Qoşma Devletleri ve Türkiye edi.[4]
