Yunus Qandım
| Yunus Qandım | |
|---|---|
| Doğğan künü | 1959 sentâbr 4 |
| Doğğan yeri | |
| Ölgen künü | 2005 mart 20 (45 yaşında) |
| Ölgen yeri | |
| Zenaatı | şair, terciman, publitsist |
| Mukâfatlar |
 |
Yunus Qandım (1959 sentâbr 4 - 2005 mart 20) - belli qırımtatar şair ve yazıcı.
Yunus Qandım 1959 senesi sentâbr 4-te Taşkent vilâyetiniñ Aqqurğan rayonındaki Aqqurğan sovhozında dünyağa keldi. 1981 senesi Taşkent Devlet pedagogika institutınıñ qırımtatar tili ve edebiyatı bölügini bitirdi. 1981–1989 seneleri “Lenin bayrağı” gazetasında çalıştı. 1989 senesi Qırımğa köçip keldi. Mında o “Dostluq” (şimdi “Qırım”) ve “Yañı Dünya” gazetalarında çalıştı.
Yunus Qandım 1990 senesinden ŞSCB yazıcıları birliginiñ azası edi. 1993–1996 seneleri Qırımtatar medeniyet vaqfınıñ reisi vazifesinde bulundı. 1996–2000 seneleri kene “Yañı dünya” gazetasında edebiyat ve tarih bölüginiñ müdiri olıp çalıştı. 2000 senesi avgust ayında Qandımğa Ukrainada nam qazanğan sanat erbabı unvanı berildi. 2001 senesi Yunus Qandım Ukraina İnformatsion siyaset, televideniye ve radioeşittirüvler devlet komitetiniñ Aqmescitteki Bütünukraina informatsiya-medeniyet merkeziniñ baş muarriri ve aynı zamanda Qırım Devlet Müendislik ve Pedagogika Universitetiniñ qırımtatar tili ve edebiyatı kafedrasında ocalıq yapa edi.
Yunus Qandımnıñ “Oquv zalında” adlı birinci şiiri 1979 senesi “Lenin bayrağı” gazetasında basıldı. Bundan soñ onıñ şiirleri milliy matbuatımızda sıq-sıq basılıp turdılar. Bir sıra şiirleri 1982 senesi Taşkentte çıqqan “Qarılğaçlar” cıyıntığına kirsetildiler. Müellifniñ “Sen deñizge beñzeysiñ” adlı birinci şiiriy cıyıntığı 1988 senesi dünya üzü kördi.
Yunus Qandım tercime işlerinen de ciddiy oğraştı. Sürgünlik devrinde bir sıra özbek, qaraqalpaq, rus, belorus, qazah ve diger halqlar şairleriniñ, bu cümleden Aleksandr Voznesenskiyniñ, Rasul Gamzatovnıñ, O. Suleymanovnıñ, P. Brovkanıñ, M. Tanknıñ, R. Rovşannıñ, Bella Ahmadullinanıñ eserlerini qırımtatar tiline tercime etti. Qırımğa qaytıp kelgen soñ ukrain edebiyatını daa teren ögrenmege belsengen edi. Mıkola Miroşniçenko, P. Movçan, I.Iov, S. Puşik, M. Şevçenko kibi zemaneviy ukrain şairleriniñ eserlerini qırımtatar tiline tercime etmeknen bir sırada, ukrain klassik nazm eserlerini qırımtatar tiline çevirdi. O, Taras Şevçenkonıñ “Kavkaz”, “Ukrainada ve Ukrainanıñ tışında merhum olğan, yaşağan ve daa doğmağan semetdeşlerime dostane selâmım” poemalarını, diger bir sıra şiirlerini tercime etti. Onıñ tercimesindeki mezkür eserler 1999 senesi eki tilde – ukrain ve qırımtatar tillerinde “Uzaq ve yaqın Şevçenko – Далекий и близкий Шевченко” kitabında er alğandır. Yunus Qandım ukrain klassik nesiriniñ eñ körümli ediplerinden biri Mıhaylo Kotsübinskiyniñ Qırım ve qırımtatarlar mevzusına ait eserlerini (“Minareler astında”, “Şeytan şerinde”, “Taşlar üstünde”) qırımtatar tiline çevirdi.
Belli yazıcı Cenğız Dağcınıñ “Olar da insan edi”, “Qorqunç yıllar”, “Yurtunı ğayıp etken adam”, “Anama mektüpler” romanlarını, “Hatıralarda Cenğız Dağcı: yazıcınıñ kendi qaleminen” hatıravlar kitabını türk tilinden qırımtatar tiline tercime etti. Cenğız Dağcınıñ eserlerinden, şiirlerinden, onıñ aqqında yazılğan maqalelerden, qısqa bibliografik malümatlardan ibaret “Hatıralarda Cenğız Dağcı” kitabını neşir ettirdi.
Yunus Qandım bediiy yaratıcılıq, tercime işlerinen bir sırada qırımtatar halqınıñ tarihı, edebiyatı, tilşınaslıq, bibliografiya saalarında ilmiy-tedqiqat işlerinen de oğraşa edi. O, bu saalarda onlarnen maqalelerni yazdı. “Qurultay: o nasıl olğan edi” ilmiy-publitsistik risaleniñ, antlı şeitimiz Noman Çelebicihannıñ ayatı ve faalieti ögrenüv saasında alıp barğan ilmiy araştıruvlarnıñ neticesi olğan “Küreş meydanı otaymaz…” monografiyanıñ müellifidir.
Yunus Qandım 2005 senesiniñ mart 20-de vefat etti.