Asan Çergeyev
| Asan Çergeyev | |
|---|---|
| Doğğan künü | 1879 |
| Zenaatı | yazıcı |
Asan Çergeyev (1879-1946) Qırımnıñ Or uyezdiniñ Acı Keç köyünde doğdı. İlk mektepni bitirgen soñ, 1892-1899 seneleri arasında Qırımtatar Muallimler Seminariyasında oqudı. Köyüne qaytqan soñ zemstvoda çalıştı. 1909 senesinden soñ Aqmescitte muallimlik yasamağa başladı. İlk şiirleri Qart Bağçacı ve Çeşmedir. Eşit mevta ne söylüyor manzumesi 1905 s. yazılıp, 1909 s. neşir etilgendir. Bu risalesinde Rusiyeniñ zapt etme siyasetine qarşı kelgeni içün 1912 senesinde apis etilgendir. 1913 senesindeki afu sebebinen serbest qalğandır. 1909 s. yazılıp 1917 s. neşir etilgen Taqdir adındaki ikâyesi qadın aqları hususındadır. Bundan başqa Ayvanlar ne ayta şiir kitabınan, Yıl Dönümi bala piyesası, Tilki Qoyan derlemesi bardır. 1946 senesinde sürgünde ekende Özbekistannıñ Andican şeerinde vefat etkendir.
Eşit mevta ne söylüyor manzumesinden alınğan bir bölük aşağıda berile;
- Kötürilgen halq qarşığa
- Altmış bir senesi.
- Çoqusı candan ayrıldı
- Mal-mevaldan kimersi.
- O vaqıt vaqıf keçti
- Aqar millet qoluna.
- Köyni zapt etkeni tursun,
- Em de bizge qılına.
- Yıqıldı köyler, yurt kesildi,
- Mezarlıqlar yoq oldı,
- Olarnıñ da taşlarından
- İlge bina quruldı.
- Düştim duşman qapqanına
- Qaldım, sandım qabaatke.
- Quvdılar beni, dediler:
- -Poşol tatarskiy lapatke!
- Dedim aman: "Sen bilesiñ,
- Bu nasıl bir memleket?!
- Benim bilgen Qırım olsa,
- Savğan eken bereket.
- Ay qonaqbay, söyle baña,
- Bu mırzalar nerede?
- Dünya içinde kezelermi,
- Evelkiday kene de?!
- Az yerlerde temel tikip
- Mırzanıñ qaldı üç-dördü:
- Biri Orda, biri Qırda
- Bilinmez em Vatan yurtu.
- Ketti itibar, savdı devran,
- Olar ketti dünyadan,
- Tek bizden ferqı şudır:
- Babası kinâz ya dvorân.
- Kimisi em satıp yurtın
- Tiredi tap taşına
- Kimisi içti, qonuştı er kün
- Yetti "Boraqay" başına!
- Söyleme, añladım, oğlum,
- Cayet eyi onı ben,
- Birevizniñ yoqtır farqı
- Mezarda yatan ölüden.
- Yoq, qonaqbay, hatırım hoş,
- Baña teklif eyleme,
- Memleketiñ kendine olsun,
- Ben yerime gidemen.
- Tümen tabir mümküni yoq,
- Ep beterdir körgenim,
- Bafia köre, ey, Ya Rabbim,
- Eyi ondan ölgenim!