Bağçasaray: Versiyalar arasındaki farq

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Content deleted Content added
k ok, template not yet translated
gerb -> tuğra
4 satır: 4 satır:
|original adı = ''ukr.'' Бахчисарай<br>''rus.'' Бахчисарай
|original adı = ''ukr.'' Бахчисарай<br>''rus.'' Бахчисарай
|memleket = Ukraina
|memleket = Ukraina
|gerb =
|tuğra =
|bayraq =
|bayraq =
|gerb eni =
|tuğra eni =
|bayraq eni =
|bayraq eni =
|lat_deg=44 |lat_min=45 |lat_sec=10
|lat_deg=44 |lat_min=45 |lat_sec=10
85 satır: 85 satır:


== Bağlantılar ==
== Bağlantılar ==
{{Commons|Category:Bakhchisaray|Bağçasaray}}
* [http://www.hansaray.iatp.org.ua/ Hansaraynıñ resmiy saytı]
* [http://www.hansaray.iatp.org.ua/ Hansaraynıñ resmiy saytı]
* [http://sova.rsh.ru/bahchisaraj/index.html Bağçasaraydaki Hansaraynıñ fotogalereyası]
* [http://sova.rsh.ru/bahchisaraj/index.html Bağçasaraydaki Hansaraynıñ fotogalereyası]

Saifeniñ 16:51, 2008 s. oktâbrniñ 27 tarihındaki alı

şeer
Bağçasaray
ukr. Бахчисарай
rus. Бахчисарай
Tuğra
Tuğra
Tuğra
Memleket Ukraina
Region Qırım
Rayon Bağçasaray rayonı
Coğrafik koordinatalar Koordinatlar: 44°45′10″ ş. e. 33°51′39″ ş. b. / 44.752778° ş. e. 33.860833° ş. b. (G) (O) (Я)44°45′10″ ş. e. 33°51′39″ ş. b. / 44.752778° ş. e. 33.860833° ş. b. (G) (O) (Я)
Temeli qoyulğan tarihı 1532
Meydanlıq 55 km²
Yükseklik 300 m (deñizge nisbeten)
Eali
  • 26.651 kişi (2014)
Eali sıqlığı 488,62 kişi/km²
Saat quşağı UTC+2, yaz vaqtında UTC+3
Telefon kodu +380-6554
Poçta indeksleri 98400 — 98408
Bağçasaray (Qırım)
Bağçasaray
Bağçasaray
Bağçasaray (Bağçasaray rayonı)
Bağçasaray
Bağçasaray
Vikianbarda Bağçasaray

Bağçasaray (ukraince Бахчисарай, rusça Бахчисарай) – cenüp-ğarbiy Qırımda tarihiy bir şeerdir, Qırım Hanlığınıñ sabıq paytahtı, Bağçasaray rayonınıñ merkezi. Qırımnıñ İçeri dağ sıralarınıñ capında, Çürük Suv özeniniñ yılğasında yerleşe. Qırımnıñ paytahtı olğan Aqmescit ve Bağçasaray arasındaki mesafe 38 km.

Bağçasaraynıñ eski şeerindeki bir aralıq

Coğrafiya

İqlim

İqlimi yarım qurğaqlı, issidir, yımşaq qış ile. Yanvarniñ orta arareti +0,3 °C, İyülniñ orta arareti +21,7 °C. Yağanaqlarnıñ orta yıllıq derecesi 500 mm.

Tarih

Bugünki Bağçasaray toprağında evel-ezelden bir qaç meskün yer bar edi. XVI asırnıñ birinci yarımında şeer meydanğa kelgen vaqıtta üç esas meskün yer bar edi: Qırq Yer qalesi (şimdiki Çufut Qale), Salaçıq ve Eski Yurt köyleri. Salaçıqta ve Qırq Yerde Altın Ordu zamanlarından berli memuriy merkezler bar edi. XV ile XVI asırlarnıñ sıñırında I Meñli Geray Salaçıqtan iri paytaht yaptırmaq niyetinen anda qurucılıq başlattı. 1532 senesinece Salaçıq Qırım Hanlığınıñ paytahtı edi. İşbu senede Meñli Geraynıñ oğlu I Sahib Geray Salaçıqtan 2 km uzaqlıqta yañı han rezidentsiyasınıñ temelini qoydurıp onı Bağçasaray dep adlandırdı. Soñ yañı han rezidentsiyasınıñ etrafında şeer meydanğa keldi.

XVII asırnıñ ortalarında Bağçasarayda 2000 ev bar edi. Olardan üçte biri yunanlarnıñki edi. 1736 senesi Kristоf Minih yolbaşçılığı altında Rusiye ordusı şeerni bütünley yaqtı. Bugüngece saqlanılıp qalğan han saraynıñ yapıları 1740-1750 seneleri şeerniñ ğayrıdan tiklenüvi ketişatında quruldı. 1794 senesi Bağçasarayda 5 degirmen, furunlar, sepici, demirci, ayaqqap, tüfek ustahaneleri, bayağı ticaret evleri ve tükânlar, 17 kervan-saray bar edi.

XIX asırda ve XX asırnıñ başında şeer qırımtatarlarnıñ medeniy ve içtimaiy yaşayışlarınıñ merkezi edi. 1944 senesi mayıs 18 künündeki qırımtatar halqınıñ sürgünligine qadar Bağçasaray ealiniñ çoqluğını qırımtatarlar teşkil etken 3 şeerlerden biri (Qarasuvbazar ve Aluştanen beraber) edi.

Fayl:Hansaray.jpg
Bağçasaraydaki Hansaray

Eali sayısınıñ dinamikası

  • 1930 — 10 450 kişi (7420 qırımtatar, 1850 rus, 315 yeudi, 205 yunan, 185 ukrain, 50 alman, 30 ermeni, 30 bulğar, 365 başqaları).
  • 1939 — 10 891 kişi
  • 1989 — 25 363 kişi
  • 2006 — 26 400 kişi

Rayonlarğa resmiy sayılmağan bölünüvi

Zemaneviy Bağçasaray meydanlığı tahminen teñ kelgen bölüklerden ibarettir. Bu – Eski şeer, Yañı şeer ve yañı qırımtatar maalleleridir. Eski şeer Çürük Suv özeniniñ tar deresinde yerleşe. Bağçasaraynıñ bu rayonı orta asırlardan qalma yerleşüvnen (yani tar, qıyış soqaqlarnen) ve eski, deñişmegen qırımtatar evlernen ayırıla. Ulu Vatan cenkinden soñ qurulğan maallelerge Yañı şeer deyler. Şeerniñ üçünci bölümini 1990 seneleri sürgünlikten qaytqan qırımtatarlar qurdılar. Cenkten soñ Eski Yurt, Aziz, Aqçoqraq ve Salaçıq (Staroselye) köyleri şeerniñ terkibine kirsetildiler.

Mahsus itibarğa lâyıq yerler

Hansaray - Qırım hanlarınıñ sarayı Bağçasaraynıñ eñ müim tarihiy abidesidir. Saraydaki Közyaş çeşmesi Aleksandr Puşkinniñ “Bağçasaray çeşmesi” (rusça «Бахчисарайский фонтан») eserinde şereflengen. Salaçıq maallesinde Zıncırlı medrese ve onıñ yanındaki I Hacı Geraynıñ dürbesi buluna. Şeerniñ yanında erkekler hristian keşişhanesi (Свято-Успенский монастырь) ve orta asırlardan qalma Çufut Qale (sıq “qoba şeeri” olaraq adlandırıla) bar.

İçtimaiy saa

Şeerde ihtisasiy oquv yurtu, qurucılıq tehnikumı, tabiat evi, seyaat ve kezintiler bürosı çalışalar.

Bağlantılar