Gülnara Bekirova
| Gülnara Bekirova | |
|---|---|
| rusça Гульнара Тасимовна Бекирова ukraince Гульнара Тасимівна Бєкірова | |
 | |
| Doğğan künü | 1968 fevral 21 (57 yaşında) |
| Doğğan yeri | Melitopol, Ukraina |
| Zenaatı | Qırımtatar tarihçısı, yazıcı |
Gülnara Bekirova (1968 senesi fevral 21-de doğdı) - qırımtatar tarihçısı, yazıcısı ve PEN International teşkilâtınıñ azası, siyasiy ilimler namzeti.On kitap, ukrain ve çetel matbuat vastalarında çoq maqale ve neşirlerniñ müellifi, altı vesiqalı filmniñ stsenariy müellifi. Qırımtatar halqınıñ genotsidini tedqiq etüv Qurultay mahsus komissiyasınıñ reis muavini.
Tercimeial
[deñiştir | kodunı deñiştir]Melitopolde doğdı. 1994 senesi Moskva devlet tarih-arhiv institutını bitirdi. 1996 senesinden başlap Rusiye Memorial cemiyetinen işbirlik tuttı, 2003-2008 seneleri devamında anda tedqiqatçı olıp çalıştı ("Sovet Birliginde başqa fikirde olğanlarnıñ tarihı. 1954-1987 seneleri") [1].
2008-2014 seneleri Qırımda ATR qırımtatar telekanalında çalıştı ve Qırım müendislik ve pedagogika universitetinde (Aqmescit) ders berdi [2]. ATR telekanalında "Tarih sedasi" - er aftalıq ilmiy-publitsistik ve haber-maarif programması tarihı aqqında programmanıñ alıp barıcısı edi. Yayınnıñ diqqat merkezinde Qırım ve qırımtatar halqınıñ tarihında olıp keçken vaqialar ve müim şahsiyetler bar edi [3].
2008 senesi Gülnara Bekirova "Qırımtatarlar" kitabını neşir etti. 1941-1991" (Aqmescit), 2009 senesi ise onıñ içün Bekir Çoban-Zade adına Halqara mukâfat aldı[2].
Ukraina umumtasil mektepleriniñ 9-11 sınıfları içün derslik metinlerini Ukraina ve Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ milliy ve diniy azlıqlarına qarşı hoşgörüsiz munasebetniñ barlığı mevzusında talil etken "Tolerant derslikler - Tolerant cemiyet" leyhasınıñ reberi edi [4]. Tedqiqat neticesinde 2011 senesi Gülnara Bekirova ve Elvedin Çubarovnıñ "Tolerant derslikler -Tolerant cemiyet" adlı broşüri neşir etildi (rusça) [5][6].
2012 senesi Qırımdaki milletlerara munasebetlerni eyileştirmek içün teşkil etilgen "Qırım siyasiy dialogı" leyhasında iştirak etti [7].
Gülnara Bekirova 2012 senesi "Qırımtatar halqınıñ tarihiy Vatanına qaytuv milliy areketi" mevzusında namzetlik dissertatsiyasını qorçaladı (rus tilinde)[8].
2013 senesi Qırımtatar Milliy Meclisine saylandı [9]"Haytarma" (2013) filminiñ tarihiy mesleatçısı oldı.
2014 senesi noyabr ayından itibaren Qırım.Aqiqatta "Qırım tarihınıñ saifeleri" adlı tarihiy maqaleler seriyasınıñ müellifi edi [2]. Ukrain rejissörı Oleg Sentsovnıñ Rusiyede apiske alınğanından soñ oña qoltutqan edi [10].
"Qırım ve qırımtatarlar" web-leyhasınıñ baş muarriri edi.
2020 senesi "Qırımtatarlar: Tarih. Medeniyet. Sanat" tasil kursunıñ müellifi oldı. ("Qırım ailesi" cemaat teşkilâtınıñ leyhası) [11].
2020 senesi Gülnara Bekirova, "Demokratiya, serbestlik ve insan aqları printsipleriniñ qoruvında nümüneviy areketleri içün" nominatsiyasında totalitar rejimlerni tedqiq etüv Çeh institutınıñ mukâfatını aldı [12].
Zenaat faaliyeti
[deñiştir | kodunı deñiştir]Kitaplar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- "Sovetler Birliginde qırımtatar meselesi (1944-1991)" (Aqmescit, 2004) - rus tilinde.[13]
- "Qırım ve qırımtatarları XIX-XX asırlarda: maqaleler cıyıntığı" (Moskva, 2005) - rus tilinde [14].
- "Petr Grigorenkonıñ qırımtatar milliy areketindeki rolü" (Aqmescit, 2007) - rus tilinde.
- "Qırımtatarlar. 1941-1991: (siyasiy tarih tecribesi)" (Aqmescit, 2008) - rus tilinde [13].
- "Mustafa Cemilev: "On yıl devamında qırımtatarlarnıñ sesi eşitilmedi..." : tercime, çıqış, intervyü materialları" (Kyiv, 2014) - rus tilinde.
- "Yer yüzünde ceennemni kördik... ": qırımtatar halqınıñ sürgünliginiñ 70 yıllığına (Kyiv, 2014) - rus tilinde.
- "Yarım asırlıq tirenüv: Qırımtatarlar sürgünlikten qaytqanına qadar (1941-1991 seneleri). Siyasiy tarih yazısı" (Kyiv, 2017) - ukrain tilinde [15] [16]. 2018 senesi kitap frenk tilinde neşir etildi (L'Harmattan neşriyatı) [17], pdf pdf, djvu.
Tarihiy maqaleler
[deñiştir | kodunı deñiştir]- Ahmet Özenbaşli kirim türkleri’nin çileli doktoru
- Çırçıq vaqiaları
- Qırım tarihınıñ saifeleri. Üsein Bodaninskiy, qırımtatar tarihiy eserleriniñ ilk qoruyıcısı
- Qırımtatar icreti – Kırım Tatar Sürgünü
İntervyü
[deñiştir | kodunı deñiştir]- "Qırımtatarlar: Tarih. Medeniyet. Sanat" tasil kursu . Leyhanıñ neticeleri (Youtubedeki video, ukrain tilinde).
- Gülnara Bekirova: "Qırımda qalğanlar ve ketkenler aynı derecede qıyın vaziyette bulunalar, amma faciaları farqlı" (İngilizce).
Derslikler
[deñiştir | kodunı deñiştir]- Tolerant derslikler - Tolerant cemiyet (2011) - rus tilinde[5]
- Qırım ve qırımtatar halqınıñ tarihı. Oquv qullanması (2020) qırımtatarca İngilizce ukrain tilinde
Gülnara Bekirova ile video
[deñiştir | kodunı deñiştir]- TARİH SEDASI programmasınıñ Gülnara Bekirova ile video cedveli (24 video, rus tilinde)
İhtar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- ↑ https://www.memo.ru/ru-ru/history-of-repressions-and-protest/protest/dissidents/programma-istoriya-inakomysliya-v-sssr-1954-1987-gg/
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://pen.org.ua/krymskyj-istoryk-gulnara-bekirova-otrymala-premiyu-cheskogo-instytutu-doslidzhennya-totalitarnyh-rezhymiv (ukrain tilinde)
- ↑ https://atr.ua/shows/5/tarih-sedas
- ↑ https://qtmm.org/qt/balalarimizdan-dusman-yapmaga-tirisalar/
- ↑ 5,0 5,1 https://islam.in.ua/ua/novini-u-krayini/krimski-istoriki-vidali-knigu-tolerantni-pidruchniki-tolerantne-suspilstvo
- ↑ https://m.krytyka.com/ua/reviews/tolerantni-pidruchnyky-tolerantne-suspilstvo
- ↑ https://qtmm.org/qt/tarihcilar-kuc-isletmek-yerine-dialog-ile-anlasmaq-mumkunliginde-eminler/
- ↑ Бекирова, Гульнара Тасимовна. Национальное движение крымскотатарского народа за возвращение на историческую Родину [Текст]: дис. … канд. полит. наук : 23.00.05 / Бекирова Гульнара Тасимовна ; Нац. акад. наук Украины, Ин-т полит. и этнонац. исслед. им. И. Ф. Кураса. — К., 2012. — 215 л. — Библиогр.: арк. 188—215
- ↑ https://qtmm.org/qt/qirimtatar-halqi-meclisi-ve-teftis-komissiyasinin-yani-erkani-saylandi/
- ↑ https://www.radiosvoboda.org/a/29446061.html (ukrain tilinde)
- ↑ https://www.bilgi.in.ua/crh/about/
- ↑ https://www.ustrcr.cz/o-nas/cena-ustr/cena-ustr-za-svobodu-demokracii-a-lidska-prava-2020/ (Çeh tilinde)
- ↑ 13,0 13,1 https://www.historians.in.ua/index.php/en/zabuti-zertvy-viyny/711-hulnara-bekyrova-vyvezeny-vse-hlava-yz-knyhy-krymskotatarskaia-problema-v-sssr-1944-1991 22 yanvarniñ 2025 s. arhivlengen.
- ↑ https://www.istpravda.com.ua/reviews/4f8116641d029/ (ukrain tilinde)
- ↑ http://resource.history.org.ua/item/0013142 (ukrain tilinde)
- ↑ https://krytyka.com/ua/reviews/piv-stolittya-oporu-krymski-tatary-vid-vyhnannya-do-povernennya-1941-1991-roky-narys?domain_switch=full (ukrain tilinde)
- ↑ https://ru.krymr.com/a/news/29117245.html (rus tilinde)