İçeriğe atla

İttifaq

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
İttifaqdaşlıqnıñ aza devletleri

İttifaq ya da resmiy olaraq Milletler İttifaqı, (İnglizce: Commonwealth, Commonwealth of Nations) — ükümetlerara birleşmedir, o, esasen Büyük Britaniya ve Şimaliy İrlandiya Birleşken Qırallığından ve onıñ evelki müstemlekelerinden ibarettir. 20-nci asırnıñ başında bu birleşmeniñ tesis etilmesi ve institutsionalizatsiyası Birleşken Qırallıqnıñ öz territoriyaları Kanada, Cenübiy Afrika, Avstraliya ve Yañı Zelandiya mustaqillikke irişmek ve olarnı Britaniya imperiyasınen daa da integratsiya etmek içün yapqan areketlerine cevap edi.

Mustaqillik qazanğan soñ İngiltere imperiyasınıñ terkibine kirgen İndistan (1947), Tseylon (1948) ve Pakistan (1949) imperiyalarınıñ qoşulğanından soñ, zemaneviy İttifaq (Yañı İttifaq) peyda oldı. 1957 senesi Ğananıñ sabıq müstemlekesi Orta Afrikada birinci olıp qoşuldı. İttifaq sabıq ingliz müstemlekeleri toplamına çevirildi; cumhuriyet ilân etilgen soñ, aza devletlerniñ İngiltere qıraliçesini öz devlet başı olaraq tanıması endi şart degil. Dekolonizatsiya sebebinden azalarınıñ sayısı 1955 senesi sekizden 1964 senesi 20-ge qadar arttı. İttifaq çoq etnik ve çoq medeniyetli teşkilâtqa çevirildi. 1995 senesi Mozambik iç bir vaqıt ingliz müstemlekesi olmağan birinci memleket oldı; 2009 senesi onıñ artından Belçikanıñ sabıq müstemlekesi olğan Ruanda keldi.

Bugünde-bugün İttifaqnıñ 53 aza devleti bar, olardan 16-sı (İttifaq padişalıqları dep adlandırılğan) şahsiy birlikte birleşken. Bu memleketlerde resmiy devlet başı olaraq İngiltere padişası III Çarlz ola. Lâkin bazı memleketler öz mustaqilligini qayd etmek içün onı resmiy olaraq Kanada padişası, Avstraliya padişası, Yañı Zelandiya padişası ve ilâhre dep adlandıralar.

Wikimedia Commons saytında
İttifaq ile bağlı kategoriya bar.

Bugünde dünya halqınıñ aman-aman 30%-i — episi olıp eki milliardtan ziyade adam — İttifaqdaşlıq devletlerinde yaşay.