Yaqın Şarq

QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Yaqın Şarq
Yaqın Şarq
Yaqın Şarq fizikiy haritası

Yaqın Şarq — ğarbiy Asiya ve şimaliy Afrikada bir regiondır.

Yaqın Şarqtaki memleketler[deñiştir | kodunı deñiştir]

Yaqın Şarq[deñiştir | kodunı deñiştir]

Şimaliy Afrika, Cenübiy Avropa, Merkeziy Asiya ve Cenübiy Asiya arasında Orta Şarq haritası.
Köppen iklim tasnifınıñ Yaqın Şarq haritası.

Yaqın Şarq Arab yarımadası, Levant, Türkiye, Mısır, İran ve İraqnı qaplağan geosiyasiy bir region. Bu söz 20 asırnıñ başında Yaqın Şarq (Uzaq Şarqta farqlı olaraq) terimini deñiştirmek içün keniş qullanıla. "Yarın Şarq" terimi deñişken añlavları ile bağlı bazı qarışıqlıqlarğa yol berdi[1] ve onı pek euro sentrik olaraq köreler.[2] Bölge Ğarbiy Asiya tanımında yer alğan topraqlarnıñ büyük qısmını, lâkin Cenübiy Kavkaz, ve bundan ğayrı bütün Mısırnı (yalıñız Sina da degil) ve bütün Türkiyeni (yalıñız Şarqiy Traqyanı istemey) de içermektedir.

Yaqın Şarqnıñ çoqusı memleketleri (13 - 18-den) arap dünyasınıñ bir qısmıdır. Bölgeniñ eñ çoq ealiniñ olğan memleketleri - Mısır, Türkiye ve İran, SSaudiy Arabistan, eñ büyük Yaqın Şarq memleketidir. Yaqın Şarqnıñ tarihı qadimiy zamanlarğa kire, regionnıñ geosiyasiy emiyeti biñlernen yıl devamında tanıldı. [3] qaç büyük dinniñ kökeni Yaqın Şarqta, şu cümleden İudaizm HHristianlıq İİslâm. [1] Araplar regionda esas etnik gruppa teşkil ete, [1] ondan soñ Kürtler, Farslar, kürdler, Azeriler, Koptlar, Yahudiler, aşiriyler, Ğiraq türkmenleri, Yazidler ve yunan Kıbrıslılar.

Yaqın Şarqta, hususan arap ve müsür regionlarında, sıcaq ve qurt iqlim bar. Mısırnıñ Nil deltası, Mesopotamiyanıñ Tigris ve Eufrat suvları ve Levantnıñ çoqusını qaplağan İordan özeniniñ havzası kibi, bir qaç büyük özenler kköy hocalığı temin etilmesini temin ete. Bu regionlar umumiy olaraq Sıcaqlıq Yarı Ay olaraq belli ve tarihçılar medeniyetniñ küneşi olaraq adlandırdığı şeyniñ merkezini teşkil ete (şimdi dünya boyunca bir çoq regionğa qullanılğan bir etiket). Aksine, Levant yalısında ve Türkiyeniñ büyük qısmında Aqyarğa oşayğan orta iklimler bar, quru yazlar ve suvuq, nem qışlar bar. Fars Körfezi sıñırındaki memleketlerniñ çoqusında büyük neft yedekleri bar, hususan Arap yarımadasınıñ patşaları neft ihracatından iqtisadiy ceetten faydalanalar. Qurğan iqlim ve fosil yoqlav sanasına pek bağlı olğanından sebep, Yaqın Şarq iklim deñişmelerine pek emiyet bermekte ve bu vaziyetten pek menfiy tesir çekecek region.bu regionnıñ ciddiy menfiy tesirine oğraşması beklenile.

Bölgenin diger añlamları bar, şu cümleden Magreb ve Sudan devletlerini ya da "Büyük Yaqın Şarq"nı ya da Şarqiy Afrika, Mauritania, Afğanistan, Pakistan ve bazı vaqıtları Cenübiy Kavkaz ve Merkeziy Asiya qısımlarını da içere.

Tarihi[deñiştir | kodunı deñiştir]

Yaqın Şarqnıñ tarihı "Yaqın Şarqta insan medeniyetiniñ peyda oluvı" zamanına aittir[12]. Yaqın Şarq bütün tarihı devamında eñ müim siyasiy, iqtisadiy, diniy ve medeniy merkezlerden biri edi. Bu regionda qadimiy ermeni ve qadimiy gürci dinleri, zoroastrizm, yeudilik, hristianlıq ve islâm peyda oldı. Osmanlı İmperiyasınıñ inkişafı yıllarında, o, Yaqın Şarqnıñ aman-aman bütün territoriyasını qaplap ala edi, Osmanlı İmperiyasınıñ tarihında eñ büyük büyükligi olğan yıl 1683 senesi edi.

Osmanlı Devleti

Yaqın Şarqnıñ territoriyasında Yer yüzünde eñ eski devletlerden bazıları ⁇ Şumer, Akkad, Eski Mısır, Hett devleti, Ararat, Mitanni, Hayas, Urartu, Etiuni, Büyük Ermenistan, Kiçik Ermenistan, Tsopk (Sofena), Kommagen, Midiya-Atropaten, Finikiya, Egey medeniyeti (Krit ve Qıbrıznıñ Minos devleti), Karfagen, İsrail ve Yahudiye qırallıqları, Ahemeniler devleti, Parfiya qırallığı, Babil, Aşur, İber ve Kolhid qırallığı, Arap Halifeti ve digerleri bar edi.

Yaqın Şarqnıñ zemaneviy siyasiy haritası Birinci cian cenkinden soñ, Osmanlı İmperiyası bir sıra devletlerge bölüngen soñ şekillendi. 1948 senesi İsrail Devletiniñ meydanğa ketirilmesi de regionnıñ zemaneviy tarihında müim bir siyasiy vaqia ola.

Yaqın Şarqtaki bayağı neft yedekleri regionğa XX asırda yañı siyasiy ve iqtisadiy emiyet berdi. 1945 senesinden soñra Saudiy Arabistan, İran, Kuveyt, İraq, Birleşken Arap Emirliklerinde faal şekilde neft çıqarıla.

  1. Khraish, Louay Don't Call Me Middle Eastern. Raseef 22 (Şablon:HumanizeDate).
  2. Hanafi, Hassan The Middle East, in whose world? (Primary Reflections). Nordic Society for Middle Eastern Studies (The fourth Nordic conference on Middle Eastern Studies: The Middle East in globalizing world Oslo, 13–16 August 1998).
  3. MacQueen Benjamin An Introduction to Middle East Politics: Continuity, Change, Conflict and Co-operation. — SAGE.