Belarus tili
| Belarus tili беларуская мова / biełaruskaja mova | |
|---|---|
| Memleketler: | Belarus, Lehistan, Ukraina |
| Resmiy status: | Belarus |
| Laf etken sayısı: | 8 million |
| Sıralama: | 79 |
| Sınıflaştırma | |
| Kategoriya: | Slavân tilleri |
| İnd-Avropa tilleri | |
| Elifbe: | Kiril elifbesi (Belarus elifbesi) |
| Til kodları | |
| ISO 639-1: | be |
| ISO 639-2: | bel |
| ISO 639-3: | bel |
 Vikipediyanıñ Belarusça bölügi bar
| |
Belarus tili (belarusça беларуская мова, biełaruskaja mova) – şarqiy slavân gruppasından bir tildir, Belarusnıñ resmiy tili. 1999 yılında ettilge nüfus sayımında, Belarusça yaqlaşıq 3.686.000 Belarus vatandaşı (nüfusniñ% 36.7'si) tarafından "üyde qonuşulğan bir dil" bolaraq belirtildi.[1][2] Belaruslularnıñ yaqlaşıq 6.984.000'i (%85.6) Belarusçanı "anatilleri" bolarak ilan etti. Ethnologue kibi diğer qaynaqlar, rakamnı yaqlaşıq 2,5 milyon aktif qonuşmacı bolarak kösterdi.[3] Belarus ükümeti tarafından 2009 yılında ettilgen bir araştırmağa köre, Belaruslularnıñ %72'si üyde Rusça qonuşurikende, Belarusça aktif bolarak Belaruslularnıñ yalnızca %11.9'u tarafından qullanılmaqtadır. Belaruslularnıñ yaqlaşıq %29,4'ü Belarusça yazabilir, qonuşabilir ve oquyabilirken, %52,5'i sadece oquyup qonuşabilmektedir.[4] UNESCO Dünya Tilleri Tehlike Atlası'na köre Belarus tiliniñ savunmasız bolduğunı belirtilir.[5]
Elifbe
[deñiştir | kodunı deñiştir]Belarus elifbesi, ilk bolaraq Eski Kilise Slavcası içün bir elifbe bolaraq qullanılğan Kiril elifbesiniñ bir çeşididir. Modern Belarusça alifbesiniñ formu 1918'de tanımlanğandır ve otuz eki arften oluşmaqtadır. Bundan önce Belarusça; Belarus Latin elifbesinen, Belarus Arap elifbesinen (Lipka Tatarları tarafından) ve İbrani elifbesinen (Belarus Yehudileri tarafından) yazılğandır.[6]
| А а a |
Б б b |
В в v |
Г г ğ |
Д д d |
Е е e, ye |
Ё ё yo |
Ж ж j |
З з z |
І і i |
Й й y |
К к k |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| /a/ | /b/ | /v/ | /ɣ/ | /d/ | /jɛ, ʲɛ/ | /jɔ, ʲɔ/ | /ʐ/ | /z/ | /i, ʲi, ji/ | /j/ | /k/ |
| Л л l |
М м m |
Н н n |
О о o |
П п p |
Р р r |
С с s |
Т т t |
У у u |
Ў ў u |
Ф ф f |
Х х h |
| /l/ | /m/ | /n/ | /ɔ/ | /p/ | /r/ | /s/ | /t/ | /u/ | /w/ | /f/ | /x/ |
| Ц ц ts |
Ч ч ç |
Ш ш ş |
Ы ы ı |
Ь ь | Э э e |
Ю ю yu |
Я я ya |
’ | |||
| /ts/ | /tʂ/ | /ʂ/ | /ɨ/ | /ʲ/ | /ɛ/ | /ju, ʲu/ | /ja, ʲa/ | – |
| А а | Б б | В в | Г г | (Ґ ґ)* | Д д | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | І і | Й й | К к | Л л |
| М м | Н н | О о | П п | Р р | С с | Т т |
| У у | Ў ў | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш |
| Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
*Tek taraşkevitsada
| Kiril | Latin | Arap |
| А, а | A, a | َ |
| Б, б | B, b | ب |
| Ц, ц | C, c | ࢯ ( )
|
| ЦЬ, ць | Ć, ć | س |
| Ч, ч | Č, č | چ |
| Х, х | CH, ch | خ |
| Д, д | D, d | د |
| Дз, дз | Dz, dz | ࢮ ( )
|
| Дзь, дзь | DŹ, dź | ࢮ ()
|
| Дж, дж | DŽ, dž | ج |
| Э, э | E, e | َ |
| Ф, ф | F, f | ف |
| Ґ, ґ | G, g | غ |
| Г, г | H, h | ه |
| І, і | I, i | ِ |
| Я, я | Ia, ia | َ |
| Е, е | Ie, ie | َ |
| Ё, ё | Io, io | ُ |
| Ю, ю | Iu, iu | ُ |
| Й, й | J, j | ى |
| К, к | K, k | ق |
| Кь, кь | KJ, kj | ك |
| Ль, ль | L, l | ل |
| Л, л | Ł, ł | ل |
| М, м | M, m | م |
| Н, н | N, n | ن |
| Нь, нь | Ń, ń | ن |
| О, о | O, o | ُ |
| П, п | P, p | پ |
| Р, р | R, r | ر |
| С, с | S, s | ص |
| Сь, сь | Ś, ś | ث |
| Ш, ш | Š, š | ش |
| Т, т | T, t | ط |
| Ть, ть | TJ, tj | ت |
| У, у | U, u | ُ |
| Ў, ў | Ŭ, ŭ | و |
| В, в | V, v | و |
| Ы, ы | Y, y | ِ |
| З, з | Z, z | ض |
| Зь, зь | Ź, ź | ز |
| Ж, ж | Ž, ž | ژ |
| ' | - | ع |
| Ь, ь | - | - |
Bağlantılar
[deñiştir | kodunı deñiştir]- Belarus tiliniñ dersligi (taraşkevitsa) (Rusça)
- Калита И. В. Современная Беларусь: языки и национальная идентичность. Ústí nad Labem, ISBN 978-80-7414-324-3, 2010, 300 s. s. 112-190.
| Slavân tilleri | |||
| Ğarbiy Slavân tilleri | Aşağı Sorb | Çeh | Kaşub | Knaan † | Leh | Pannoniya Rusin | Polab † | Pomeran † | Silez | Slovak | Slovin † | Yuqarı Sorb | ||
| Şarqiy Slavân tilleri | Qadimiy şarqiy slavân † | Ruten † | Belarus | Rusin | Ukrain | Rus | ||
| Cenübiy Slavân tilleri | Eski kilse Slavân † | Kilse Slavân | Bulğar | Makedon | Sloven | „Sırb-Hırvat” (Montenegro | Bosnak | Hırvat | Sırb) | ||
| Başqa tiller | Proto-Slavân † | Russenorsk † | Slavo-Sırb † | ||
| İzaat: † Ölü tiller | |||
- ↑ Data from 1999 Belarusian general census in English 5 mayısnıñ 2009 s. arhivlengen. arhivlengen.
- ↑ Of these, about 3,370,000 (41.3%)Şablon:Clarify were Belarusians, and about 257,000 belonged to other ethnicities (Russians, Poles, Ukrainians, and Jews).
- ↑ In Rusya, the Belarusian language is declared as a "familiar language" by about 316,000 inhabitants, among them about 248,000 Belarusians, comprising about 30.7% of Belarusians living in Russia (data from Russian Census (2002) In RussianŞablon:Ölü bağlantıŞablon:Ölü bağlantıŞablon:Cbignore). In Ukraine, the Belarusian language is declared as a "native language" by about 55,000 Belarusians, which comprise about 19.7% of Belarusians living in Ukraine (data from 2001 Ukrainian census In Ukrainian arhivlengen.). In Polonya, the Belarusian language is declared as a "language spoken at home" by about 40,000 inhabitants (data from 2002 Polish general census Table 34 (in Polish) arhivlengen.).
- ↑ Arşivlenmiş kopya.
- ↑ Moseley, Christopher (ed.). 2010. Atlas of the World's Languages in Danger, 3rd edn. Paris, UNESCO Publishing. Online version..
- ↑ Belarusian language, alphabet and pronunciation.